TV-series zijn geen wokgerechten

Wanneer was het voor het laatst dat je tegen je partner zei, ‘begin jij maar vast met koken, dan ga ik straks de boodschappen wel halen. Ik weet nog niet precies wat we gaan eten, maar snij maar vast wat’.
Of dat je tegen je partner zei, ‘rij maar vast naar Breda of Zwolle of zo, dan ga ik ondertussen wel even googelen waar we met vakantie naar toe kunnen’.

Je zal toch maar net een kilo tomaten hebben gesneden en je partner komt thuis met boerenkool en worst, of je gaat net de Franse grens over en je hebt het gevonden – we gaan naar Lapland, met de trein…
Zonde van de tijd en de energie, de tomaten en de kilometers.
Toch gebeurt dat in televisieland met grote regelmaat. Zelf ben ik jaren geleden wel eens gevraagd om een tiendelige serie te schrijven die zich afspeelde in Zuid-Afrika. Locatie was bekend, de twee hoofdpersonen inclusief hun vertolkers, de globale plotlijn in één enkel A-4tje én de datum van uitzending. Tot op het uur nauwkeurig. Zes maanden later.
 
“Zés maanden?! Voor tien afleveringen; schrijven, rewrites, preproductie, productie, montage en afwerking?”
“Maar dat geeft niet, we kunnen vanaf volgende maand al gaan voorproduceren en met een beetje handig plannen kunnen we de eerste paar afleveringen al draaien, terwijl je de laatste nog aan het schrijven bent.”
 
Waarom?! Waarom moeten productieleiders voorbereiden en regisseurs zelfs al draaien als de afleveringen nog geschreven moeten worden?
 
Meestal, in ieder geval in bovenstaand geval: omdat er een ‘slot’ is. Omdat er een schitterend gat in de tv-programmering is dat gevuld moet worden. Waarom doen we dit? Waarom gaan we niet pas produceren als de hele serie (want het gaat meestal om series) gewoon geschreven en -niet onbelangrijk- ook gewoon herschreven is? Waarom wordt het dramatische concept ‘time lock’ tegenwoordig zo vaak onder het mom ‘deadline’, toegepast op het schrijfproces zelf? Om het spannend te maken? Zal het de schrijvers lukken om op tijd met hun scènes te komen? Zal het de regisseur en de editor lukken om dat wat al gedraaid was en niet helemaal meer klopt met dat wat er nog gedraaid moet worden toch aan elkaar te knopen? Komt het op tijd op de buis? Spannend! Voor wie? Niet voor de kijker in ieder geval.
 
Wie wint hier wat bij? Behalve bovengenoemde ‘slot’-redenen, hoor je ook regelmatig ‘fiscaal boekjaar’ en andere administratief, fiscaal, financieel of subsidie-technische argumenten voorbijkomen. Maar nooit zegt iemand: ‘het moet snel omdat het daar beter van wordt’.
Kwaliteit is gebaat bij reflectie. Schrijven is gebaat bij herschrijven. Productie is gebaat bij uitgekristalliseerde scripts, zeker als je al met zo weinig geld moet produceren. Schrijvers hebben input nodig. Fantastisch als je als schrijver zicht krijgt op mogelijke locaties of cast, zelfs als je zicht krijgt op budgettaire mogelijkheden of onmogelijkheden. Ook beperkingen prikkelen je creativiteit. Maar haast, daar schiet niemand mee op. Tv-series zijn geen wokgerechten.
 
Als we alle series nu een half jaar uitstellen en de schrijvers en beoogde regisseurs en producenten geld geven om dat halve jaar te ontwikkelen en met elkaar te overleggen; en als we voortaan niet eerder van start gaan dan wanneer we precies weten welk gerecht naar welk recept er gemaakt gaat worden met welke ingrediënten, zouden we dan betere maaltijden krijgen? Ik denk van wel. En wellicht voordeliger om te maken ook.