Slechte grappen bestaan niet

Met Krazy House maakten Steffen Haars en Flip van der Kuil, beter bekend als Steffen & Flip, hun eerste Engelstalige film. In de horrorkomedie, die op gruwelijke wijze de Amerikaanse sitcom uit de jaren ’90 ontleedt, wordt niemand gespaard, zelfs Jezus en de familiehond niet: “Flip en ik moeten steeds verder gaan om elkaar nog te verrassen.”

Scenarist en regisseur Steffen Haars zit er ontspannen bij als we elkaar ontmoeten in het café in het centrum, waar hij de hele dag de schrijvende filmpers te woord staat over Krazy House, zijn nieuwste samenwerking met co-schrijver en regisseur Flip van der Kuil. De film beleefde in januari zijn wereldpremière op het Sundance Film Festival, een zeldzame prestatie voor een Nederlandse film. Daar riep hij behoorlijk uitgesproken reacties op. Sommigen vonden de film geweldig. Anderen, onder wie een aantal prominente Amerikaanse filmcritici, waren keihard in hun afwijzing. Haars is er nuchter onder: “Toen New Kids uitkwam, gebeurde precies hetzelfde. Ook daar waren er mensen die alleen maar de buitenkant konden zien, die niet zagen hoe het bedoeld was.”

Haars heeft het over New Kids, de komedieserie over een groep hangjongeren in Brabant, die het duo vlak na hun afstuderen voor Comedy Central maakte. Toen hij werd uitgebracht noemden sommige critici de serie een voorbeeld van slechte smaak, maar het publiek zag het anders. De serie ontplofte. De New Kids-personages werden een cultureel fenomeen en het zette Steffen & Flip als scenario- en regieduo op de kaart. Het leidde tot twee succesvolle bioscoopfilms, New Kids: Turbo en New Kids: Nitro. Daarna volgden de komedies Bro’s Before Ho’s, Ron Goossens: Low Budget Stuntman en de sketchserie Random Shit.

En dat terwijl Haars aanvankelijk niet eens van plan was om scenarioschrijver of regisseur te worden. Hij begon als tiener met het maken van skatefilms samen met zijn broer Tim Haars, nu een vaak geziene acteur, onder meer in de films van Steffen & Flip. Zo belandde Haars uiteindelijk op de Filmacademie, waar hij naartoe ging om cameraman te worden. Tijdens de opleiding realiseerde hij zich echter dat dit niets voor hem was: “De dingen die ik wilde draaien, die ik tof vond als cameraman, werden daar niet gemaakt. Dus ging hij die zelf maar bedenken, samen met zijn vriend Flip van der Kuil, die hij van een eerdere opleiding kende. Die eigengereide manier van werken heeft het duo nooit losgelaten.

Met Krazy House, hun meest recente productie, resulteerde dit in een van hun meest unieke en originele films tot nu toe. De film begint als een typische jaren ’90 sitcom, inclusief VHS-gebruikssporen en een lachband, waarin we de deugdzame, christelijke familie ‘The Christians’ volgen. Dat lijkt een typisch sitcomgezin te zijn, maar al gauw vertonen zich de eerste barstjes. Vader Bernie (gespeeld door Nick Frost) blijkt het enige gezinslid te zijn dat echt nog waarde hecht aan de kerk en aan het gezin. Zijn vrouw Eva (Alicia Silverstone) is vooral met werk bezig, dochter Sarah (Gaite Jansen) met jongens en zoon Adam (Walter Klink) met wetenschappelijke proefjes, die op weinig goedkeuring kunnen rekenen van zijn gelovige vader. Maar de problemen beginnen pas echt als de familie een stel Russische bouwvakkers over de vloer krijgt, die de gootsteen komen repareren, maar eropuit lijken om de boel af te breken. Vanaf dat moment escaleert de film in rap tempo. Naarmate het verhaal extremer wordt, wordt ook de sitcomvorm steeds meer losgelaten en worden de personages langzaam maar zeker in een ander genre film getrokken, namelijk een nietsonzienende, gory nachtmerrie.

Waar kwam het idee voor Krazy House vandaan?
“Het begon eigenlijk met een heel klein idee, namelijk: wat als er in een sitcom een keer écht iets verschrikkelijks zou gebeuren, in plaats van de kleine, knullige probleempjes die je meestal ziet in zo’n aflevering. Wat als er iets gebeurt dat zo heftig is dat het de wereld van die personages helemaal op zijn kop zet? Dat leek ons interessant.”

Was het moeilijk om de film van de grond te krijgen, of krijgen jullie door je track record nu sneller iets gemaakt?
“Nee, het was niet makkelijk. Tot nu toe hebben we al onze films commercieel weten te financieren, buiten het Filmfonds om, maar dat was bij Krazy House niet mogelijk. Het is niet bepaald een mainstream film, dus je kan een financier niet zomaar beloven dat ze hun geld wel gaan terugverdienen. Daarom wisten we dat we de film alleen maar gemaakt konden krijgen met steun van het Filmfonds. Alleen is dit niet het type project dat het Filmfonds doorgaans stimuleert, dat maakte dit heel lastig. We zijn twee keer afgewezen, maar omdat het de enige manier was om de film gemaakt te krijgen, hebben we toch doorgezet. De derde keer dat we indienden, kregen we eindelijk de toekenning. Het heeft ons zeven jaar gekost om de film van de grond te krijgen, maar dat was het waard. Anders hadden we de film nooit kunnen maken zoals we wilden, met zo’n internationale cast.”

Daarover gesproken: Nick Frost en Alicia Silverstone spelen de hoofdrollen in de film. Hoe hebben jullie die gestrikt?
“Nick Frost kenden we al. We zijn ooit een keer aan hem gekoppeld voor een ander project en dat klikte heel erg. Die film is toen naar achteren verschoven, maar rond datzelfde moment hadden wij net een script voor Krazy House klaarliggen en dat hebben we toen naar hem gestuurd. Hij snapte het en wilde het meteen doen. Daarna is het balletje gaan rollen, want als je een acteur als Nick Frost aan boord hebt, en een gefinancieerd script, dan wordt het ook makkelijker om andere acteurs te benaderen. Van Alicia Silverstone hoorden we dat ze openstond voor gekke, indie-projecten, en dat ze bovendien hield van Amsterdam, waar we de film hebben opgenomen. Dat hielp. Overigens ben ik ook erg trots op de Belgische en Nederlandse acteurs die we hebben weten aan te trekken, zoals Gaite Jansen, Jan Bijvoet en Jacob Derwig.”

Hoe was het om te werken met acteurs van dat kaliber?
“Heel goed. Het werd echt een ensemble. Zowel de Russische familie als de Amerikaanse. Die acteurs hebben zoveel meer van die karakters gemaakt dan wat ze op papier waren. Daaraan merk je wel echt dat ze heel ervaren zijn.”

Is de film veel veranderd ten opzichte van het eerste idee dat jullie ooit hadden?
“Nee, maar het is wel doorontwikkeld. Als je begint weet je nooit precies waar je uit gaat komen. Het groeit. Het is niet alsof je zegt: ‘dit is het in een notendop, en nu ga ik dat uitvoeren.’ We hebben de structuur in ons achterhoofd, maar we laten ons ook leiden door wat er gebeurt tijdens het schrijven. Dan kom je op iets waar je enthousiast van wordt, en dan ga je daarop door.

Je weet bijvoorbeeld dat je wil toewerken naar een all is lost-moment, waarin het helemaal misgaat voor de hoofdpersoon, waarin hij alles verliest, maar wat is alles? Wat is het ergste dat die lieve, schattige sitcomfamilie kan overkomen? Daar kun je het best lang met elkaar over hebben.”

Hoe werken jullie samen?
“We beginnen meestal door veel af te spreken en te praten over wat we willen maken. Dan komen er een hoop ideëen voorbij. Veel daarvan halen het uiteindelijk niet in de film, omdat ze niet passen, maar we schrijven wel alles op.

Sowieso hebben we geleerd dat er niet zoiets is als een slechte grap. Dat wil zeggen: slechte grappen zijn er wel, daar gaat onze hele film over, maar een slechte grap is altijd bruikbaar in het proces. Die moet dus altijd uitgesproken worden, tussen ons. Dan zegt iemand: ‘dit is even heel slecht, maar wat als dit gebeurt?’ en dat triggert vaak iets bij de ander. Die zegt dan: ‘dat is best wel kut ja, maar wat als dit zou gebeuren?’ Daardoor ga je erover praten en kom je uiteindelijk op wat je echt wil. De truc is om elkaar telkens te verrassen. Dat proberen we ook te toen als we versies van scènes heen en weer sturen. Je hoopt dat de ander het leest en zegt: ‘holy fuck, wat is dit!?’.”

Waar ben je het meest trots op in de film?
“Er zitten allerlei knipogen in de film naar de jaren negentig. Ik vond het interessant om met een bril van 2024 naar die tijd te kijken, naar dingen die toen oké waren en die dat nu niet meer zijn. Ik vond het erg leuk om daarmee te spelen. Soms kom je dan op een bepaalde grap, dat je denkt: ‘hiervoor maak ik de hele film’.”

Krazy House ging in première op Sundance. Dat is uniek voor een Nederlandse film.
“Klopt, dat was een grote eer. We waren heel blij dat we daar werden geselecteerd. Het was namelijk het enige buitenlandse festival waar we de film voor hebben ingediend. We wilden per se dat de film daar in première ging, omdat het een Amerikaans festival is, maar vooral omdat de film er heel goed paste. Ze hebben in Sundance een befaamde Midnight screening. Daar hoopten we op en daar werden we uiteindelijk ook geprogrammeerd. De jury was unaniem dat onze film daar moest draaien.”

Hoe was het om de film daar te zien?
“Heel tof, maar ook best gek, omdat de film echt een afspiegeling is van de Amerikaanse droom. Tijdens de voorstelling zat ik daar ineens tussen al die Amerikanen en besefte ik: ‘oh, shit, dit gaat over hen.’ Dan beleef je de film heel anders. Bij iedere voorstelling leef je mee met je publiek en ga je de film door hun ogen zien en dat was in dit geval best spannend. De reacties achteraf waren ook behoorlijk extreem. Sommige mensen vonden het geweldig, anderen stond het totaal niet aan.”

Vind je het leuk om extreme reacties op te roepen?
“Nou, het is niet dat we er heel bewust op uit zijn om het publiek te choqueren. Het heeft vooral te maken met hoe Flip en ik samenwerken. Dit is inmiddels onze vijfde film samen, dus het is niet meer zo makkelijk om elkaar te verrassen als toen we net begonnen. Daarom gaan we denk ik steeds iets verder. Maar het klopt wel dat we er allebei van houden als onze films een sterke reactie oproepen. Ik hou van films die iets met me doen, en dat soort films wil ik zelf ook maken. Ik heb liever dat ze iets extreems bij het publiek oproepen, dan dat het ze koud laat. Zelf vind ik de film heel erg geslaagd, maar iedereen mag ervan vinden wat hij wil. Het is gewoon interessant dat er een dialoog ontstaat. Als dat gebeurt, hebben we het goed gedaan denk ik.”

Krazy House is sinds 16 mei te zien in de bioscoop.