Schrijversoverleg naar Europees niveau

Terwijl de meesten van ons zich opmaken voor eindelijk weer eens een paar weken in de buitenlandse zon, begint ons bestuur met ‘zwaar gemoed’ aan de zomervakantie. Sytske Kok, die zich de afgelopen zes jaren onmisbaar heeft gemaakt als bestuurslid van het Netwerk, gaat ons verlaten. Na twee termijnen is het mooi geweest. Onder het mom van beter laat dan nooit is dit een uitgelezen moment om Sytske wat beter te leren kennen en tevens voor het voetlicht te brengen wat het Netwerk zoal uitspookt achter de schermen.

Sytske, jouw portefeuille binnen het bestuur was PAM (Portal Audiovisuele Makers), een initiatief van DDG, ACT en het Netwerk, samen met LIRA, NORMA en VEVAM, die collectief auteursrechten van makers beheren. Wat is er bereikt tijdens jouw bestuurstermijn? 

“Toen ik in 2015 aantrad was er net een nieuwe Auteurswet aangenomen, waar door voorgaande besturen heel hard voor gelobbyd was. De jaren erna stonden in het teken van de evaluatie van die wet, waarin onder andere is opgenomen dat hoofdmakers een billijke vergoeding moeten krijgen voor hun werk, waaronder een kabelvergoeding.

Het lukte destijds niet om ook een verplichte vergoeding voor VOD te regelen in de nieuwe wet. Daar moest in een convenant een ‘vrijwillige afspraak’ over gemaakt worden tussen PAM enerzijds en de kabelaars/producenten verenigd in Rodap anderzijds. Mijn gehele bestuursperiode is die vergoeding eigenlijk onderwerp van discussie gebleven. Nu, zes jaar later, heeft ook de Tweede Kamer de conclusie getrokken dat zo’n vrijwillige afspraak onvoldoende werkt en dat het beter is die VOD-afdracht alsnog in de Auteurswet te verankeren. VOD wordt steeds belangrijker, dus het komen tot eerlijke vergoedingsafspraken is cruciaal, maar dat zal waarschijnlijk opnieuw een proces van lange adem zijn.”

Niet veel schrijvers weten dat het Netwerkbestuur met dit soort zaken bezig is. Hoe komt dat denk je?

“Het is niet eenvoudig om de achterban hierover te informeren. Het is complexe, juridische materie, die vaak niet in hapklare brokken uit te leggen is. Bovendien worden iedere keer maar heel kleine stapjes gezet, nu ik terugkijk zie ik eigenlijk pas goed wat er allemaal is gebeurd. Dat communiceert moeilijk.

Je wilt ook voorkomen dat er verwarring ontstaat. Zeker omdat dit niet het enige dossier is waar het Netwerk zich mee bezig houdt. Het auteursrechtenissue hierboven mag bijvoorbeeld niet verward worden met de lobby voor een investeringsverplichting, die ook speelt. Dat is een andere discussie, gebaseerd op een andere grondslag.

Het eerste gaat over een vergoeding achteraf voor individuele makers, gebaseerd op het auteursrecht dat zij hebben op hun werk. Het laatste gaat over een verplichte besteding aan Nederlandse content door partijen die het meeste geld verdienen met de exploitatie ervan. In een poging de communicatie met de achterban toch te verstevigen onderzoeken we de mogelijkheden van een Netwerk-podcast over scenarioschrijven in het algemeen en bestuurszaken in het bijzonder.”

Wat vond je het meest interessant de afgelopen jaren?

“Het boeiende was dat al deze ontwikkelingen met de komst van de buitenlandse streamers niet alleen op nationaal maar juist ook op Europees niveau spelen. De FSE (Federation Screenwriters Europe) heeft een veel actievere rol genomen om de positie van schrijvers pan-Europees te verbeteren. We worden in al die landen met dezelfde issues geconfronteerd, er wordt veel overlegd, zeker het afgelopen jaar via zoom en het was fantastisch om de Europese collega’s te ontmoeten op de World Conference in Berlijn en te horen hoe ze in Spanje, Denemarken of Estland met dezelfde onderwerpen bezig zijn.”

Ga je het bestuurswerk missen?

“Ja en nee. Ik ben blij dat ik het stokje mag overdragen aan Randy Oost, die er weer fris en open instapt. Ik bemerk inmiddels wat ‘metaalmoeheid’ over de taaie processen en het kost behoorlijk veel tijd allemaal. Maar ik vind het wel jammer dat ik niet meer zo dichtbij het vuur zal zitten van allerlei ontwikkelingen. En ik zal natuurlijk de gezelligheid en collegialiteit in het bestuur missen. De koffieautomaatgesprekken die je als scenarist anders niet vaak hebt. Al blijf ik jullie natuurlijk zien. Ik zal vooral het contact met de Europese collega’s missen. Dat was toch wel erg bijzonder.”