Lekker transparant

Sinds 7 juni 2022 is er in Nederland de wettelijke transparantieverplichting voor iedereen in de exploitatieketen van een werk. Dat klinkt alvast heerlijk. Wettelijk! Transparant! En Verplicht!

Toen ik dat voor het eerst las maakte mijn hart een sprongetje. Producenten, mijn eerste aanspreekpunt in de exploitatieketen, zouden verplicht door de wet elk jaar hun cijfers met mij gaan delen. Al die informatie over inkomsten en kosten en winsten zouden automatisch in mijn mailbox belanden. Daarna kon ik met mijn contract in de hand vrolijk facturen gaan sturen voor de 5, 6 of 7 % nettowinst die ik had afgesproken over de exploitatie van mijn werken. En beter nog! Misschien was er per ongeluk wel zoveel geld verdiend dat ik de nieuwe wettelijke bestsellerregeling in kon roepen. Dat mijn initiële betaling helemaal niet meer in verhouding stond met de miljoenen die binnenstroomden. Wat een mooi vooruitzicht. Ik vulde mijn dagen met het zoeken naar nieuwe snelle auto’s, prachtig vastgoed in het buitenland en mooie beleggingskansen in crypto en op de beurs. Want het geld zou automatisch binnenstromen. Niks was minder waar. Vooralsnog staat het aantal e-mails op nul.

Maar dat begrijp ik natuurlijk helemaal. Ondanks dat het wettelijk verplicht is voor producenten om nu transparant te zijn over je exploitatieinkomsten per gemaakt werk, hoef je je daar natuurlijk helemaal niet aan te houden. Waarom zou je? De regeling die vanuit Europa is opgelegd, is voor elke lidstaat zelf te interpreteren. In Nederland gaat dat zoals we gewend zijn. Je zet het in de wet, maar koppelt er vervolgens geen sanctie aan als het niet wordt uitgevoerd. Dus welke idioot gaat er nou op eigen houtje inzicht geven in zijn cijfers zodat een schrijver daarna meer geld kan gaan vragen. Dat zouden alleen maar hele sympathieke en collegiale bedrijven doen, die houden van hun makers en die het niet erg vinden om hun winsten te delen.

Dus wat moeten we dan? Moeten we zelf er zelf op af? Moeten we brieven schrijven, e-mails sturen? Eisen dat de verplichte openheid zoals die in de wet staat, wordt nageleefd? En daarna een zaak beginnen als dat niet gebeurt? En dan? Als we de cijfers krijgen en blijkt dat de betaling niet billijk was? Dat we dan de bestsellerregeling afdwingen via de rechter? Dat zou natuurlijk heel normaal zijn, maar niemand doet het. We weten allemaal hoe het is afgelopen met de schrijvers die dat hebben gedaan. Die komen niet snel meer aan het werk. Blacklisting is real! Schrijvers die vragen stellen zijn lastig en er zijn schrijvers genoeg, dus we houden ons kalm en vragen niks.

Het is beter om die hele site eraf te gooien en de boel om te draaien. Welke 25 werken hebben het meest opgeleverd en stuur dan die makers even een mailtje

Gelukkig hebben we de NPO nog, die als braafste jongetje van de klas een portal heeft geopend op zijn website. Elke maker kan voor elk programma dat ooit gemaakt is informatie opvragen. Het is sympathiek, maar vooral erg dom omdat het opzoeken van die informatie ongeveer zeven weken per werk kost. En dan kom je erachter dat aflevering vijf van Doctor Cheezy uit 2011 helemaal niks heeft opgeleverd. Het is beter om die hele site eraf te gooien en de boel om te draaien. Welke 25 werken hebben het meest opgeleverd en stuur dan die makers even een mailtje. Dat is transparant en slim, in plaats van een portal creëren waar niemand van gebruikmaakt uit angst voor blacklisting en uiteindelijk je werknemers alleen maar overspannen laat worden van het zoeken.

Nou ja… Misschien kunnen slimme juristen en advocaten uitkomst bieden. Op het symposium over dit onderwerp, waar we vanuit het Netwerk waren aangeschoven in het panel, werd al snel duidelijk waarom de zaal vol zat. Om je diploma te halen moet je als beginnende jurist een aantal van dit soort evenementen hebben bijgewoond. Het ging om een vinkje en niet om het onderwerp. De andere helft van de zaal was geïnteresseerd en ook betrokken met het lot van de schrijver. Het werd alleen al snel duidelijk dat de echte interesse lag in de letter van de wet. Hoe kun je het artikel interpreteren, wat zijn de mogelijkheden. Allemaal heel interessant, maar het levert de schrijver vooralsnog niks op. Behalve een hogere factuur aan je jurist die uren mailt over interpretatie van deze nieuwe wet met de jurist van de producent.

Dus… de transparantieverplichting. Waar laat dat ons nu, op dit moment, als schrijvers? Helaas in de positie waar we vaak staan. Zelfs met de wettelijke verplichting, die we met angst voor blacklisting toch moeilijk kunnen afdwingen, moeten we kijken naar de welwillendheid van onze producenten om open te zijn. Om eerlijk te zijn. Om solidair te zijn met de makers om hen heen. Maar dat is voor nu. Uiteindelijk zal deze verplichting ook echt ingevoerd worden. En zal iedereen zich eraan moeten houden.

In Duitsland zijn ze al iets verder en zoeken de producenten al naar mogelijkheden om de transparantie te standaardiseren. Hiermee kan er een eerlijkere vergoeding op gang komen als er grote successen zijn. Want vergeet niet… het gaat hier over geld bij exploitatie. Geld dat verdiend is nadat iets is gemaakt. Dus geld verdiend bij succes. En hoe leuk is het om in succes te delen! Daarmee pakken we niks af van niemand. Daarmee delen we in plezier!

Wij houden het vanuit het Netwerk nauwlettend in de gaten. Tenminste, als we niet bezig zijn met dromen van buitenlands vastgoed en crypto investeringen.