Net boven de werkelijkheid

Zara Dwinger (1990) studeerde af als regisseur aan de Nederlandse Filmacademie. Ze maakte diverse korte films en een aflevering van de tv-serie De Straat: Het Meisje dat vervloekt was. Ze brak dit jaar door met haar eerste speelfilm Kiddo, waarvoor ze samen met Nena van Driel het scenario schreef. De avontuurlijke jeugdfilm annex road movie werd geselecteerd voor de Berlinale en andere buitenlandse festivals. Kiddo werd bekroond met de Cinekid Leeuw voor beste Nederlandse speelfilm en ontving ook zes Gouden Kalveren-nominaties, waarvan er twee werd verzilverd. 

Schrijf je momenteel aan iets? 
Ik ben bezig met het plan voor mijn volgende speelfilm. Maar omdat alles, inclusief de titel, nog kan veranderen, wil ik daar verder nog niet al te veel over zeggen. Ik kan wel beloven dat een vrouwelijke antiheld niet zal ontbreken. 

Is schrijven je hoofdberoep? 
Ja, dat is wel waar ik het grootste deel van mijn tijd mee bezig ben, samen met regisseren. 

Word je gelukkig van schrijven?
Ja en nee. Binnen het grote plaatje wel natuurlijk, daarom ben ik ook zelf gaan schrijven. Ik ben begonnen als regisseur en heb mezelf het daarna aangeleerd. Dat heb ik echt gedaan omdat ik merk dat het me gelukkig maakt als ik meer van mezelf kwijt kan in mijn films en de verhalen meer volgens mijn visie kan maken. Dat gaat mij makkelijker af als ik zelf de details en eigenaardigheden van een wereld neer kan zetten en daarmee kan experimenteren.

Alleen word ik er vaak in het moment juist ongelukkig van, als ik weer eens naar die blanco pagina staar. Of als ik vastloop, wat weleens gebeurt. De kunst is om meer te gaan vertrouwen op het proces en te weten dat ik er uiteindelijk altijd wel kom. 

Voor welke film ben je onlangs naar de bioscoop gegaan? 
Ik ben de laatste tijd best veel naar de film geweest. Misschien omdat ik in een niet-schrijffase zit, dan vind ik het fijn om veel te zien. Ik was bijvoorbeeld naar Killers of the Flower Moon, de nieuwe Scorsese, en naar Past Lives. Maar de film die het meest indruk maakte, was Anatomy of a Fall, die vond ik waanzinnig. Verder was ik laatst voor Kiddo naar een festival in Leeds en daar zag ik bijvoorbeeld een experimentele film uit Oekraïne, La Palisiada, die helemaal met een handicam was gedraaid. Zeker niet perfect, maar daardoor wel inspirerend. Daar zag ik ook The Holdovers, de nieuwe film van Alexander Payne, een verdrietige feelgoodfilm om in weg te kruipen, die zou ik ook aanraden. 

Wat is het laatste toneelstuk dat je hebt gezien? 
Ik moet zeggen dat ik niet genoeg naar het theater ga. Ik geniet er altijd heel erg van als ik er ben. En dan denk ik altijd van, shit, waarom doe ik dit niet vaker? Het laatste wat ik zag was tijdens het Over Het IJ festival, de solovoorstelling This is not going to end well van Jantien Fick. Die ging op een mooie en fysieke manier over zelfmoord. Het was op een prachtige locatie, het uiteinde van een pier. Ze dreigde de hele tijd in dat water te springen, de omgeving maakte het echt gevaarlijker. 

Weet je wat voor Nederlands drama momenteel op tv of streamers te zien is? 
Ik moet bekennen dat ik daar niet super van op de hoogte ben. Het laatste dat ik tof vond was de serie De verschrikkelijke Jaren tachtig. Rosa van Leeuwen, die in Kiddo speelt, heb ik vanuit de trailer van die serie gescout, toen die nog niet eens uit was. Daarna ben ik blijven kijken, onder andere omdat ik erg moest lachen om Jacob Derwig. Verder vond ik Lampje, De Droom van de Jeugd en Fenix mooi gemaakt met veel ambitie. 

Heb je behalve schrijven nog andere bronnen van inkomsten?
Ik geef les op de Toneelschool: acteren voor film, en ik doe daar ook een blok self-tapes leren maken voor acteurs. Ik geef weleens les aan Script Academy en de Filmacademie, dat is dan meer schrijfgerelateerd. Verder doe ik soms panels of andere klusjes op het gebied van filmeducatie. 

Welke film had je willen schrijven?
Het is misschien kort geleden, maar ik was echt enorm onder de indruk van Anatomy of a Fall. Ik dacht als je dit kan, wauw. Tweeënhalf uur bleef het spannend. Hoe Justine Triet en Arthur Harari het hebben aangedurfd om alles heel ambigu te houden, juist in een film waar je constant op zoek bent naar antwoorden. Andere films die ik graag had willen schrijven, waarvan ik de originaliteit bewonder, zijn Eternal Sunshine of the spotless Mind, Parasite, Sweetie, Chung-King Express. Maar ook een klassieker als Thelma & Louise blijft een killer. Zeker met dat legendarische einde. Dat vind ik altijd inspirerend, als er gedurfde keuzes worden gemaakt in films. 

Wat is je sterkste punt als schrijver? 
Het creëren van de wereld waarin het verhaal speelt en de eigenheid van de personages, bijvoorbeeld in grappige vondsten en dialogen. Ik hou ervan als het geheel net een beetje boven de werkelijkheid wordt uitgetild.

Ik weet niet of het mijn sterkste punt is, maar ik vind het ook fijn als de structuur klopt. Dat kan je als schrijver helpen om het publiek mee te nemen naar de emotie die je wilt oproepen. Want dat vind ik uiteindelijk het mooiste aan film, dat die onhandige en eigenzinnige personages je dan toch met iets heel menselijks weten te raken. 

Wat moet je als schrijver nog leren? 
Ik zou nog wel meer willen leren over structuur. Maar dan eigenlijk hoe iets zo sterk in elkaar te zetten dat de structuur onzichtbaar wordt. Je hebt films waar de structuur op zo’n originele manier in elkaar zit, en misschien ogenschijnlijk alle regels breekt, dat je bijna niet door hebt hoe sterk dat geraamte is. Ook zou ik beter willen leren makkelijker te schrijven, gewoon elke dag, of het nu goed of slecht is. Dat wat voor ervaren schrijvers misschien heel gewoon is. Ik heb ADHD en ben ook nog eens notoir perfectionist, dat maakt het wel moeilijk. Ik moet vaak over een drempel heen voordat ik kan schrijven, en die drempel is bij mij hoog. Ik wil dan dat wat ik schrijf meteen goed is, terwijl ik heus weet dat het juist nuttig is om er gewoon in te duiken, om dan van daaruit weer verder te komen. 

Van wie heb je het vak geleerd?
Op de Filmacademie was er voor mij als regisseur niet veel ruimte om me met het leren van scenarioschrijven bezig te houden helaas, ook al wilde ik dat graag. Dus ik heb eigenlijk het meeste geleerd na de academie, door zelfstudie. Ik ben scenarioboeken gaan lezen en heb heel veel podcasts over scenarioschrijven geluisterd. Verder heb ik misschien het meeste geleerd door er maar gewoon in te duiken en het te doen. Elke keer voelde dat als een soort vrije val, maar ik leerde wel veel door mijn eigen werk later te evalueren, en door mezelf als schrijver en regisseur te blijven afvragen: Wat werkt er wel en wat werkt er niet? En dan weer door. 

Aan wie moet de Zara Dwinger schrijfbokaal worden uitgereikt?
Aan alle autodidact scenaristen – want doodeng – en aan alle aspirant-scenaristen die daar de inspiratie uithalen om het zelf ook te gaan proberen. Want als het eng is, is het goed. 

Wil je verder nog iets kwijt?
Ik zou wel meer voor anderen willen schrijven! Ik kan me voorstellen dat mensen denken dat ik dat niet zou willen omdat ik mijn eigen films maak, maar het lijkt me heel leuk en uitdagend om iemand anders visie vorm te geven en uit te werken. Er zijn veel films die ik niet zou willen regisseren, maar wel zou willen schrijven. Mijn creatieve visie als schrijver is meer rekbaar dan als regisseur.

En tot slot dat Kiddo nog op Pathé Thuis te zien is en Het Meisje dat vervloekt was op NPO Start, mochten mensen nieuwsgierig zijn naar mijn werk.