Maurice Trouwborst over De regels van Floor: ‘Veel jeugddrama is te schattig en romantisch’

De VPRO-jeugdserie De regels van Floor is een succes, zowel bij kenners als bij kijkers. Het tweede seizoen is sinds 24 maart te zien op NPO Zapp en de serie is inmiddels verkocht aan diverse landen. Regisseur en co-scenarist Maurice Trouwborst vertelt over zijn werkwijze, zijn visie op jeugddrama en waarom hij vindt dat het ontwikkeltraject van drama vaak te kort is om echt iets goed te kunnen maken.

Vorig jaar rond deze tijd maakten Zapp-kijkers voor het eerst kennis met Floor, een meisje met lang blond haar en een brilletje met kek fifties-montuur, met veel verve vertolkt door Bobbie Mulder. De eigenwijze tienjarige heeft zo haar eigen visie op de situaties waar ze in belandt en formuleert voor elke gênante, pijnlijke of anderszins afwijkende ervaring een nieuwe regel, geheel volgens haar eigen logica. “Het is helemaal prima als je privacy wilt, maar zet dan wel de juiste tijd op de uitnodiging” bijvoorbeeld, een regel uit het eerste seizoen.

De afleveringen duren elk rond de tien minuten en hebben een vaste structuur. Zo verkondigt Floor in het begin via een voice-over de eerste helft van haar nieuwe regel en aan het einde maakt Floor de regel pas af. In de cartooneske verhaaltjes, met scènes die worden afgebakend door korte muzikale sitcom-bumpertjes, spreekt een enkel beeld vaak al boekdelen. De humor zit hem verder in klein, droog spel, met grappige dialogen die toch realistisch klinken.

De regels van Floor is gebaseerd op de populaire boekenreeks van Marjon Hoffman. De serie werd zowel online als lineair goed bekeken en in oktober won Floor de Cinekid Leeuw Juryprijs voor Beste Fictieserie. Ook is Floor verkocht aan het Franse mediabedrijf Canal+, het Belgische VRT en de Deense omroep Danmarks Radio. Canal+ heeft twee seizoenen aangekocht voor de zenders in Frankrijk, België en alle Franssprekende landen in Afrika en VRT gaat de serie in Vlaamstalig België dit najaar uitzenden. Danmarks Radio heeft de eerste twee seizoenen aangekocht en zendt de serie vanaf juni uit. Eerder werd bekend dat KiKA, de jeugdzender van de Duitse omroep NDR en ARD, twee seizoenen gaat uitzenden in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

Droogkomisch

Regisseur van de serie is Maurice Trouwborst, die eerder voor de VPRO de jeugdserie Zenith maakte. Toen Trouwborst bij Floor werd betrokken, lag er een aantal scripts die nogal verschilden van toon. “In de boeken van Marjon zit een zwarte, droogkomische toon en een soort gekke kijk op mensen,” licht Trouwborst toe vanachter een glas thee in een café aan het Hugo de Grootplein in Amsterdam. “Maar sommige scripts waren nog een beetje te lief, het was niet zwartgallig en pijnlijk genoeg. De kracht van de boeken is namelijk dat het een beetje moet wringen en dat wilde ik uitvergroten. Toen is Lotte Tabbers erbij gehaald, met wie ik al vaker heb gewerkt. Daarna werd het qua toon allemaal veel meer een geheel.”

Hoe verliep de vertaalslag van de boeken naar de televisieserie? Trouwborst: “We proberen zoveel mogelijk vanuit de boeken te werken, maar de verhaaltjes in de boeken zijn vaak wat anekdotischer, dus moet je gaan kijken waar de pijn en de comedy precies zit en daarop voortborduren. Dan bedachten we een onverwachte wending, een 180 graden-draai aan het einde, een nagrapje of bepaalde bijpersonages.

Dus we moesten een soort vaste formule bedenken om de afleveringen te laten werken. Soms is een situatie heel grappig, maar kun je die niet goed uitbouwen, maar soms ook wel. Dan maak je een twee-aktenverhaal rond één misvatting, of een aflevering waarin simpelweg alles misgaat. Daarnaast is Floor in de boeken een iets jonger meisje en doet ze vaak nog wat naïevere dingen, maar doordat Bobbie haar speelt hebben we haar echt wat slimmer moeten maken.”

Bumpers

Als een van de stilistische inspiratiebronnen voor de serie noemt Trouwborst de film Welcome to the Dollhouse. “Die is heel simplistisch gedraaid, met een focus op dialogen en pijnlijke sociale interactie. En de manier waarop ze met muziek een soort bumpers creëerden – dat heb ik wel een beetje gepikt. En om het verhaal rond te maken wilde ik ook een soort proloogje dat verwijst naar de laatste scène, wat ik natuurlijk van Breaking bad heb afgekeken. Dan kun je wat anekdotischer werken, zodat de verhalen uit de boeken beter tot hun recht komen.

Verder ontstaan elementen ook op het moment dat je zo’n traject ingaat. In het tweede seizoen staat de stijl als een huis, terwijl we dat in seizoen 1 nog aan het onderzoeken waren. Anna van der Staak van de VPRO gaf me groen licht om mijn eigen brutale humor eroverheen te gooien. Die zit ook al in de boeken, maar ik ben daar nog een stapje overheen gegaan en heb het nog net iets lomper gemaakt (lacht). Ik heb ook gebruik gemaakt van mijn eigen jeugd en hoe ik vroeger met mijn vrienden sprak.”

De regels van Floor is vintage VPRO, met soms ronduit smerige situaties, bijvoorbeeld in de aflevering Floater, waar Floor in een Trainspotting-achtige scène besproeid wordt met haar eigen poep vanwege een ontploffende toiletpot. Het was een bewuste keuze van Trouwborst om de serie in de richting van de oude VPRO-jeugdklassiekers te sturen, zoals Rembo en Rembo en Mevrouw Ten Kate. De omroep gaf hem veel ruimte het project naar zich toe te trekken, zodat hij iets kon maken wat hij zelf echt tof vond.

Werd er door producent of omroep ook weleens aan de bel getrokken omdat de makers te ver gingen? Trouwborst: “Jazeker. Floater bijvoorbeeld, dat werkt niet in Duitsland, dat mag daar echt niet. Bij het tweede seizoen hadden we twee probleemgevallen, die werden qua thematiek te volwassen bevonden. Een van die afleveringen, Hypochonder, gaat over heftige ziektes en daarin is Floor haar grote broer Kees aan het pesten en hem allemaal ziektes aan het aanpraten, en daarin gaat ze best ver. Ook is een docent in die aflevering overleden aan darmkanker. In de andere aflevering kwam pedofilie voor, dat ging ook te ver, wat ik achteraf overigens wel snap, al kan ik er zelf erg om lachen.”

Improviseren

Het opstarten van seizoen 1 was een grote uitdaging omdat de serie in heel korte tijd vorm moest krijgen. Toen Trouwborst begon met draaien waren pas zeven van de zestien afleveringen af, dus moest er tijdens de draaiperiode nog negentig minuten script worden afgemaakt, wat Trouwborst, een zelfverklaarde perfectionist die bij alles wat hij maakt intensief betrokken is, tussen de bedrijven door nog deed. Vaak moest hij improviseren op de set en wist hij soms als enige wat ze moesten draaien omdat hij de avond ervoor nog een scène had geschreven. De laatste twee scripts waren pas een week voor de laatste draaidag klaar, wat voor veel stress zorgde.

Gelukkig hoefden ze voor seizoen 2 het wiel niet opnieuw uit te vinden en kon hij het schrijfteam uitbreiden met grote talenten als Anne Barnhoorn, Luuk van Bemmelen en Daan Windhorst. Toch lukte het ook deze keer niet om de scripts voor aanvang van de draaiperiode helemaal goed te krijgen en opnieuw ving Trouwborst dit tijdens het draaien deels zelf op, al schreef hij uiteindelijk aanzienlijk minder mee dan bij het eerste seizoen en richtte hij zich vooral op de basisstructuur.

Trouwborst is toevallig in jeugddrama gerold door Zenith, maar vindt zichzelf niet per se een jeugdmaker. “Zenith vond ik eigenlijk best een grimmige, volwassen serie, maar dan gemaakt voor kinderen. Floor is nog jonger, de doelgroep is vanaf zes jaar, en ik merk dat ik soms de neiging heb om hardere grappen te maken en meer het randje op te zoeken dan goed is voor die doelgroep.”

Toch, het genre mag naar zijn mening over het algemeen wel wat minder romantisch. “Het leven gaat natuurlijk niet altijd over rozen en ik vind dat veel jeugddrama veel te schattig, te cute is; het bereidt je helemaal niet voor op rare situaties of rare mensen, op vervelende dingen. Ik wil een hele nuchtere, menselijke onhandigheid laten zien. Ik heb wel van ouders gehoord dat ze het in de aflevering Krentenbaard moeilijk vonden dat Floor haar middelvinger opsteekt tegen haar moeder, omdat dat voor sommige kinderen een vrijbrief was om dat ook tegen hun ouders te doen. In de buitenlandse verkoop zijn dat soort dingen dan ook not done.”

Toch hoort hij vooral veel positieve geluiden van ouders, die echt fan zijn van de serie. Toen hij tijdens het IFFR een masterclass gaf over Floor, merkte hij hoe enthousiast veel ouders waren en hoeveel plezier ze aan de serie beleefden, die veel knipogen naar volwassenen bevat. Zelf staat hij overigens ook regelmatig met de slappe lach op de set en moet hij moeite doen om takes niet te verpesten door erdoorheen te lachen.

Als regisseur trekt Trouwborst een aanzienlijk deel van het creatieve proces naar zich toe. Ook bij Zenith nam hij naast de regie al de rollen van co-schrijver en creatief producent op zich, niet zozeer omdat hij graag zeven dagen per week werkt, maar omdat het volgens hem de enige manier is om in Nederland echt iets goeds te maken. “De meerwaarde van mijn werk ligt voor tachtig procent vóór mijn eerste draaidag”, legt hij uit. “Wat ik als regisseur investeer in de scrips voordat we gaan draaien en de mate waarin ik bovenop de ontwikkeling zit, bepaalt volgens mij hoe succesvol een serie wordt.”

Te snel draaien

Hij beseft dat de vrijheid en het vertrouwen dat hij bij het maken van Floor kreeg een uitzonderlijke luxe is en een belangrijke reden waarom de serie zo uniek is en goed aanslaat. Trouwborst is echter wel van mening dat hij als regisseur in het algemeen vaak te snel moet gaan draaien en er meestal niet genoeg tijd is voor de ontwikkeling van scripts, een verhaal dat naadloos aansluit bij het betoog van Esmé Lammers tijdens de recente uitreiking van de Krulstaarten, en ook bij de uitkomsten het symposium ‘Waar leggen we de lat?’, over de kwaliteit van Nederlands drama.

“Eigenlijk moet je een verhaal eerst met een team ontwerpen voordat je gaat schrijven”, stelt hij. “Dus samen bespreken wat de interessante thema’s zijn en wat het spannend maakt. Er bestaan notulen van een gesprek van George Lucas met Steven Spielberg en nog wat anderen over Indiana Jones, waarin ze samen bedenken wat het concept nu eigenlijk precies inhoudt, wie het personage precies is en waar de films over gaan – een brainstorm dus over wat ze gaan maken, waar de kracht ervan ligt en wat de pijnpunten zijn, voordat iemand überhaupt gaat schrijven. Meestal komen dat soort vragen nu tijdens het schrijven pas op, maar die moet je vooraf al stellen. Scripts worden vaak op concept, op team of op vertrouwen uitgekozen, maar vaak is het script in die fase gewoon nog niet goed genoeg.”

Het grootste knelpunt is volgens hem het feit dat makers zelf te weinig eigenaarschap hebben ten opzichte van het door hen gecreëerde. Hij pleit voor een overkoepelende functie, iemand die het creatieve proces vanaf het prille begin bewaakt, want een regisseur komt er vaak pas in een later stadium bij.

Daarnaast zou het volgens hem interessant zijn voor de Nederlandse markt als makers meer macht kregen. “Het grote probleem is dat wij als makers – en producenten overigens ook – niet in de positie zijn om een draaiperiode uit te stellen tot het script draaiklaar is. Als omroepen tegen een maker zouden zeggen: ‘Hier heb je het ontwikkelgeld voor een serie, neem de tijd die je nodig hebt’, krijg je kwalitatief hoogstaander drama.”

De regels van Floor is in blokken van twee afleveringen vanaf zondag 24 maart om 09:10 uur wekelijks te zien op NPO Zapp. Oude en nieuwe afleveringen zijn hier te bekijken.