‘De bal ligt nu bij de makers zelf’

Dit jaar kunnen we niet meer met z’n allen foeteren op de Gouden Kalveren-jury die het allemaal verkeerd heeft gezien. Ze gaan iets nieuws doen bij het Nederlands Film Festival in Utrecht. En dat is maar goed ook, want dat die jury het vaak, of eigenlijk altijd, verkeerd zag, dat vond iedereen… toch? Net zoals het altijd de schuld is van de scheidsrechter dat het Nederlands elftal verliest, want die strafschop had natuurlijk nooit gegeven mogen worden.

Het overgaan op een Academy-systeem voor speelfilms en documentaires is een belangrijk wapenfeit van de twee jaar geleden opgerichte Dutch Academy for Film (DAFF), een belangenvereniging van Nederlandse filmmakers die zich onder andere tot doel stelt: het zo goed mogelijk over het voetlicht brengen van het culturele belang van de Nederlandse film. Er mag voor de Kalveren worden gestemd door DAFF-leden, aangevuld met Gouden Kalf-winnaars, acteurs die meerdere grote filmrollen hebben gespeeld en filmmakers wiens films een A-festival hebben gehaald. De ledenlijst is online te vinden (http://www.daff.org/leden.html) en voor wie ervan droomt zelf lid te worden (http://www.daff.org/aanmelden/): je moet de steun hebben van drie mensen die al lid zijn, dus de ballotagecommissie ontbreekt niet.

Een mooie, zij het enigszins elitaire club om bij te horen. Maar gaan al die leden ook daadwerkelijk stemmen? Hebben al die drukke filmmakers daar überhaupt tijd voor? Als hoofdredacteur van Plot ging ik op onderzoek uit en sprak ik in donkere achterafgelegenheden met wat morsige figuren. Nee, geintje. Ook bij het Netwerk zitten genoeg Academy-leden die gewoon in het telefoonboek staan. Maar omdat de beslissing om een nieuw systeem in te voeren pas halverwege het jaar viel, zou de eis om alle films te zien deze eerste keer best lastig kunnen worden. Nu moeten ze binnen een paar maanden heel veel films zien. Dat kan via speciale voorstellingen of online via een beveiligde link. Dus dat is even doorpezen. Of even doorspoelen. Voor volgend jaar krijgen de stemmers een heel jaar om de oogst in de gaten te houden en mogelijk wat vaker zelf naar de bioscoop te gaan. Komt die fijne Netwerk-kortingskaart toch nog van pas! Dat regelmatige bioscoopbezoek vereist natuurlijk wel een zekere discipline, maar zoals een stemmer benadrukte: ‘with great power comes great responsibility‘.

Want zoals de stemmers die ik sprak, in koor riepen: ‘de bal ligt nu bij de makers zelf’. Er is geen jury meer die ze de schuld kunnen geven. Jury’s die, afhankelijk van welke klager je sprak, standaard te arthouse- of te publieksgericht waren. Jury’s die consequent van vriendjespolitiek werden beschuldigd, met juryleden die dreigden weg te lopen als hun favoriet niet werd gehonoreerd, of die per se wilden voorkomen dat een gezworen vijand er met een Gouden Kalf vandoor ging. Nu kan er door ongeveer 400 mensen worden gestemd, dus met die vijf voorkeursstemmen van je beste vrienden ben je er nog lang niet.

Na twee jaar volgt een evaluatie en mocht dit systeem niet bevallen, dan zijn andere opties denkbaar, zoals het invoeren van een pre-jury voor specifieke vakgebieden. Maar laten we niet meteen gaan doemdenken! Het is al mooi dat dit nieuwe systeem er is. Tien jaar geleden, toen Doreen Boonekamp de scepter zwaaide in Utrecht, werd het al genoemd, maar toen was het organisatorisch nog te lastig, onder andere omdat het streamen van films nog in de kinderschoenen stond.

De vraag is: wat gaat de toekomst brengen? Er zijn insiders die verwachten dat de in het verleden vaak genegeerde kinder- en familiefilms in de toekomst vaker in de prijzen zullen vallen. En dat de Kalveren voor acteurs wat minder vaak het karakter van een aanmoedigingsprijs voor jong talent zullen krijgen. Over het Scenario-kalf valt zoals altijd weinig zinnigs te zeggen – quizvraag: wie weet nog wie vorig jaar het Gouden Kalf voor beste scenario won? – maar de opmars van de Zilveren Krulstaart (waarover later meer) valt toch niet tegen te houden.

Zonder gekheid, tradities zijn mooi, maar een keer iets nieuws doen is wel zo spannend. Het initiatief om het met de Gouden Kalveren over een andere boeg te gooien, verdient niet alleen lof maar ook een eerlijke kans. Misschien dat de tv-categorieën, die dit jaar nog door een jury worden uitgereikt, in de toekomst ook in het nieuwe systeem zijn in te passen. Misschien ook dat filmdistributeurs gaan uitpakken met goodie-bags (‘Amerikaanse toestanden’) en Nederlandse equivalenten van ‘For your Consideration‘, advertenties die we altijd in buitenlandse media zien voorbijkomen. Er gebeurt weer eens wat in de polder en dat werd hoog tijd. Nu alleen de Academy er nog van doordringen dat de hoofdredacteur van Plot ook standaard tot de stemmers zou moeten behoren…