Brute bejaardenmoorden in Spulne

Met de komische detectiveserie Jackson & Malone leverden bedenker en hoofdrolspeler Hans Teeuwen en co-scenarist en regisseur Max Porcelijn een serie af die een whodunnit-plot, komedie, suspense, geweld én drama combineert, en desondanks voelt als een coherent geheel. Een unieke prestatie. Toch was de serie er bijna niet gekomen. Teeuwen: “Op een gegeven moment heb ik het maar opgegeven. Toen dacht ik: fuck you, dan ga ik toch gewoon wat anders doen?”

Jackson & Malone draait om twee hard-boiled, trigger-happy rechercheurs, die naar het pittoreske dorpje Spulne (spreek uit als: “Spulle”) worden gestuurd om een serie brute moorden op bejaarden te onderzoeken. Het duo werkt voor de schimmige veiligheidsdienst EMB en is blijkbaar aan weinig regels gebonden. Jackson (gespeeld door Teeuwen) en Malone (een zwijgzame Kevin Janssens) deinzen er niet voor terug om verdachten te intimideren, mishandelen of gewoon neer te schieten. Het is allemaal min of meer toegestaan, en als de twee écht hun boekje te buiten treden is daar altijd nog de behulpzame assistent Philippe (met zichtbaar plezier gespeeld door Rick Paul Mulligen) om de boel achter ze op te ruimen en slachtoffers af te kopen. Dit alles klinkt misschien als een persiflage op Amerikaanse westerns en cop movies, maar de serie is meer dan dat. De plot is onderhoudend, de humor gortdroog, en uiteindelijk weet de serie zelfs te ontroeren.

Ik heb het altijd benaderd als een film in zes aktes

Als ik met Hans Teeuwen en Max Porcelijn in gesprek ga over de serie in café Wildschut hebben ze net de cast- en crewvertoning achter de rug. Max is blij dat ze de zesdelige serie met zijn allen op het grote doek hebben kunnen kijken. “Vaak gaat het maken van een serie een beetje als een nachtkaars uit.” Een première voelt bovendien passend bij de serie, die op alle vlakken aanvoelt als een speelfilm. Dat was ook de insteek die Porcelijn had. “Ik heb het altijd benaderd als een film in zes aktes.”

Hoe is dit project ontstaan?
Hans: “Hier, in Wildschut, tien jaar geleden. Ik vertelde het idee aan Jonathan van het Reve (schrijver en columnist). Op een gegeven moment pakte hij zijn laptop en hebben we samen een eerste versie geschreven, gewoon in scriptformat. Daarna begon de zoektocht naar geld en een goede regisseur, maar dat frustreerde nogal, want er was niet een regisseur die het begreep. Van de publieke omroep kregen we een budget, maar dat was zo weinig dat we het niet goed konden maken. Op een gegeven moment dacht ik: ‘fuck you, dan ga ik toch lekker iets anders doen?’ Maar for some reason heeft Max het daarna opgepakt.”

Wat trok jou er eigenlijk in aan, Max?
Max: “Het was iets dat je niet vaak ziet, zeker in Nederland niet. Maar ik zag ook dat er geld voor nodig was. Je kan dit niet maken à la Jiskefet met een camera op je schouder. Toen heb ik er een pitchdocument voor gemaakt samen met Maarten Swart van Kaap Holland.” Ze stuurden de pitch aan Videoland en kregen groen licht, niet alleen om de scripts af te schrijven, maar om de gehele serie te maken. Max: “Dat is heel inspirerend, als je weet dat de serie gemaakt gaat worden. Het omgekeerde, als je maar wat in het luchtledige aan het schrijven bent, is heel frustrerend. Jongen, dat is slecht voor je ziel.”

Samen stoften de twee de scripts af die Teeuwen tien jaar eerder had geschreven met Van het Reve. Hans: “Die kans krijg je niet zo vaak, dat je iets wat lang geleden gemaakt is met verse ogen kunt bekijken. We zagen meteen wat er leuk aan was, maar ook waar het nog aan schortte.”
Max: “Er lag al veel: ingrediënten voor een verhaal, personages, maar bijvoorbeeld de hoofdpersonages, Jackson en Malone, waren nog niet ontwikkeld.”
Hans: “Die waren heel non-descript. Jansen en Jansen. Dat was best lastig. Probeer maar eens een origineel politieduo te verzinnen.”

De serie combineert verschillende genres. Op momenten is het heel duister, vervolgens juist heel grappig. Was het vanaf het begin helder dat dit de toon zou worden?
Hans: “In de tijd dat ik er met Jonathan aan werkte, wisten we wel dat het grappig zou worden, maar dat het zo meeslepend zou worden dat mensen echt mee zouden leven, leek ons een stap te ver. We zagen het verhaal vooral als een kapstok voor komische situaties. Toen Max erbij kwam, werd het verhaal beter.”
Max: “Ik keek vooral naar wat het verhaal nodig had.”
Hans: “Het was continu zoeken naar de juiste balans, zorgen dat de grap niet de dramatische spanning in de weg zat. We moesten bijna tegen de humor inschrijven.”

Jullie hebben de meeslependheid van het verhaal telkens vooropgesteld?
Max: “Daar waren we vrij gedisciplineerd in, ja. We wilden dat het echt een bevredigend plot zou zijn, niet een parodie op het genre.”
Hans: “Het is eerder een hommage dan een satire. We wilden dat het echt zijn eigen ding zou zijn. Er zitten wel veel elementen in uit andere series en films … Agatha Christie, westerns, Dirty Harry, buddy movies, maar toch is het een eigen wereld.”
Max: “We wilden niet dat ze in een Amerikaanse auto zouden rijden, bijvoorbeeld. Dan zou het iets worden wat het niet moest zijn. We wilden dat het onnavolgbaar was, en serieus.”

Hans haalt een scène uit de eerste aflevering aan, waarin Jackson en Malone in de kerk de dorpelingen toespreken. Jackson maakt de dorpsbewoners duidelijk dat iedereen die het onderzoek hindert te maken zal krijgen met hun wapens.

Hans: “…en dat Malone dan zijn wapen laat zien. Dat is totaal belachelijk! Maar het is op zo’n suspensevolle manier gedraaid dat je als kijker blijkbaar denkt: ‘oké, het zal wel’. Bij de viewing heb ik er niemand om horen lachen. Je weet als kijker niet zeker of de makers het zelf grappig vinden.”
Max: “Wij moesten op de set ontzettend vaak lachen om dingen waar mensen in de montage niet om moesten lachen, omdat ze zo in het verhaal zitten. Als maker heb je toch een soort meta-blik.”

Kregen jullie veel creatieve vrijheid, van de producent en de streamer?
Max: “Dat was een van onze voorwaarden toen we verder gingen met het project: ‘No notes, please’, net als Larry David (Max heeft het over Larry David, die twaalf seizoenen van zijn serie Curb your Enthusiasm maakte zonder inbreng van de zender HBO, bdv). Je kan anders in de situatie terechtkomen dat mensen zich ermee gaan bemoeien en dat het toch iets anders wordt dan het moet zijn. Het hielp overigens wel mee dat Hans bij het project betrokken was.”
Hans: “Elke keer als er een probleem was, zei Max: ‘Hans is heel boos. Hans is woedend’.” Dan, wat serieuzer: “Ik ben ook wel pedant, maar dat komt omdat ik niet gewend ben dat iemand zich bemoeit met mijn creatieve uitingen. Autonomer kun je niet zijn dan wanneer je solo op het podium staat. Dus als iemand zich met mijn werk begint te bemoeien, sta ik al snel op mijn achterpoten.”

Het is ook frustrerend dat je bij films en series vaak met hele commissies te maken hebt die je tevreden moet stellen.
Hans: “Dat is heel frustrerend.”
Max: “Terwijl goede feedback, en ook keihard commentaar, heel waardevol kan zijn.”
Hans: “Het is niet alsof Max en ik oogkleppen hebben voor goede input. Als iemand een goed idee heeft, please.”
Max: “Kevin Janssens, die Malone speelt, vroeg bijvoorbeeld bij het lezen bij elke scène: ‘moet hij hier wel iets zeggen?’ Er ging steeds meer dialoog van hem uit, en de zinnen die overbleven werden gereduceerd tot twee of drie woorden. Ik zei telkens ‘laat het er maar in, dan kan ik het er altijd nog uithalen in de edit’, maar hij had altijd gelijk!”

Je hebt de afgelopen jaren veel tv geregisseerd. Voelt dit anders?Max: “Dit is honderd keer leuker dan work for hire, hoewel daar ook leuke kanten aan zitten, maar dit was uitdagender. Op een gegeven moment zie je wat iets kan worden, en dan wil je alles op alles zetten om het daar ook naartoe te krijgen.”
Hans: “Dan word je slaaf van het idee.”

Wat heeft jullie het meest verrast tijdens het draaien?
Hans: “Peter verraste mij heel erg.” Hans heeft het over Peter van de Witte, die de net aangestelde burgemeester van het dorpje speelt. “Die legde meer in de rol dan ik had gedacht dat erin zat. Hij tilde dat echt op. Dat was voor mij heel verrassend. Hij was ook zó grappig.”

Hoe was het om zelf te acteren? Is dat anders dan op het podium staan?
Hans: “Heel anders. Ik heb het een paar keer eerder gedaan, maar niet zo’n grote rol. Ik weet niet of het nou per se heel moeilijk is als wel intens – om jezelf steeds in de mentale frame of mind te brengen waar je echt aan niets anders denkt dan waar je personage aan denkt. Je moet aan allerlei dingen niét denken tijdens het spelen.”

Een soort mediteren?
Hans: “Ja, dat is het. Het is moeilijk uit te leggen, maar ergens weet je het als je er goed in zit.”

Voel je dan ook een verantwoordelijkheid naar de andere acteurs om een bepaalde toon te zetten?
Hans: “Ik was totaal niet bezig met de andere acteurs, ik werd helemaal opgeslokt door mijn eigen rol. De hele tijd dat omkleden, ik liet mijn pistool ook constant uit mijn holster kankeren. Het was een hel, maar ik geloof dat ik inmiddels wel begrijp hoe het ongeveer moet.”

Zo’n snor lijkt dan me wel weer heerlijk om te hebben als acteur.
Hans: “Nou, voor mij niet, want ik kan daar niet van afblijven. Een zenuwtik denk ik. Mensen die me van een afstand zagen dachten: oh my god…”
Max: “Het gaat niet goed met hem.”
Hans: “…toch een midlife crisis.”

Wat is jullie hoop met de serie?
Max: “Dat heel veel mensen gaan kijken en we nog een seizoen mogen maken, of een speelfilm. Er zit heel veel in. Het is een wereld waar we nog van alles in kunnen ontdekken.”
Hans: “We hebben al wat ideeën.”

Een nieuwe zaak?
Hans: “Dat zou leuk zijn, om weer zo’n mysterie op te tuigen, zo’n complex verhaal opbouwen op een manier dat je mensen erbij houdt. En om het logisch te maken waarom iets is gebeurd. Dat is wonderlijk, want ik had geen idee dat ik dat kon.”

Jackson & Malone is sinds 19 juli te zien op Videoland