De piramide van Maslov

Als het op de transfermarkt aankomt, dan hebben voetballers tegenwoordig toch maar mooi het nakijken. De meest gewilde property is: De Scenarist!

Netflix telde onlangs $200 miljoen neer voor David Benioff en Dan Weiss (Game of Thrones), $150 miljoen voor Shonda Rhimes (Grey’s Anatomy) en een slordige $300 miljoen voor Ryan Murphy (Glee). En met de komst van Amazon Prime, Disney+ en Apple TV naar Nederland kan het niet anders dan dat er binnenkort ook ‘bidding wars’ ontstaan om de Nederlandse scenarioschrijver. Mark my words! Er breken gouden tijden aan. (Vergeef me het gebruik van de Engelse termen, maar ook uw voorzitter moet concurreren op het slagveld van de voortschrijdende internationalisering.)
 
De eerste binnenlandse transfers hebben zich inmiddels ook aangekondigd en wel binnen ons eigen Netwerk, zij het voor iets lagere bedragen. Na zes jaren trouwe dienst moet het bestuur met pijn in het hart afscheid nemen van de bestuursleden Marc Veerkamp, Chris Westendorp en Karin van der Meer. Dankzij hun onvermoeibare inzet hebben ze er de afgelopen jaren voor gezorgd dat ons nobele ambacht steeds meer bekendheid heeft gekregen (waar mensen als Rhimes, Benioff en Murphy toch maar mooi de vruchten van geplukt hebben). Daarnaast waren ze in hun spaarzame vrije tijd ook nog eens verantwoordelijk voor gelauwerde producties als De tand des tijds, Emma wil leven, Sesamstraat (Marc), Nieuwe buren, Taiki (Karin) en Zeven kleine criminelen, Penoza V (Chris). Dank voor alle gezamenlijke uren, de ideeën en het enorme plezier!
 
Gelukkig heeft het bestuur inmiddels versterking gevonden in de personen van Annelouise Verboon, Bert Bouma, Matthijs Bockting en Amira Duynhouwer, waardoor we op volle kracht door kunnen. Het belooft deze herfst dan ook een druk programma te worden. Noteert u vast in de agenda: zaterdag 28 september De Dag van het Scenario, donderdag 10 oktober organiseren we in samenwerking met de Federation of Screenwriters in Europe (FSE) een ontmoeting tussen Nederlandse en Europese scenarioschrijvers, op 6 en 7 november organiseert AVROTROS speciaal voor scenarioschrijvers de Screenwriters Convention Amsterdam met nationale en internationale sprekers en 22 november vindt de uitreiking plaats van de Kees Holierhoekscenarioprijs. Daarbij bestaat het Netwerk Scenarioschrijvers dit jaar ook nog eens dertig jaar! Dit laten we uiteraard niet ongemerkt voorbijgaan.
 
Terug naar de transfermarkt: mogelijk de belangrijkste transfer van het komende jaar is uiteraard het vertrek van Doreen Boonekamp, die na tien jaar het Nederlands Filmfonds als directeur gaat verlaten. Namens alle leden van het Netwerk wil ik haar van harte bedanken voor haar enorme toewijding. Zelf vergeleek ze haar functie met het Black Knight-personage uit Monty Python and the holy Grail, die zelfs na het verlies van al zijn ledematen als spartelende romp strijdbaar het gevecht blijft opzoeken. De nieuwe directeur Bero Beyer (transfer vanuit Rotterdam) weet dus wat hem te wachten staat. Zelf denk ik dat er – ondanks de problemen waar de sector mee kampt – op dit moment veel eensgezindheid is binnen de filmindustrie om de kwaliteit van de Nederlandse film samen naar een hoger plan te tillen. Ons advies: begin bij de makers!

Voor de zomervakantie organiseerde het filmfonds met genodigden een tweetal rondetafelgesprekken over de kwaliteit van de film. Het gesprek met zoveel eigengereide talenten bewees vooral hoe moeilijk het is om een eenduidig advies te geven over kwaliteit. Waar de een pleit voor meer talentontwikkeling, formuleert de ander een survival of the fittest-model, waarbij het ware talent toch wel op eigen kracht boven komt drijven. Gevraagd naar onze hoop voor de toekomst, formuleerde een van de aanwezigen het vrij ontnuchterend: hij hoopte dat de volgende keer dat hij voor de Gouden Kalveren moet stemmen er ten minste drie films tussen zullen zitten die hij ook daadwerkelijk wil zien. 
 
Een blik op de huidige box office top 30 bewijst hoe moeilijk Nederlandse films het hebben om hun publiek te vinden.  Nu is het in de zomer altijd moeilijk om je staande te houden tegenover het blockbustergeweld uit Amerika, maar als makers, en met name als scenarioschrijvers, kan het nooit kwaad je af te vragen of de verhalen die wij willen vertellen wel voldoende aanspreken.
 
Niemand is in staat om een succes te voorspellen, maar de Franse scenarist Emmanuel Oberg, die afgelopen juni een driedaagse workshop gaf, georganiseerd door Ace Producers en het Filmfonds, had een aardig gereedschap in huis: de piramide van Maslov. Een ordening van menselijke behoeftes (hier van onder naar boven):
 
1) organische/lichamelijke behoeftes (slaap, voedsel, ontlasting, seks).
2) veiligheid en zekerheid (huisvesting, werk, relaties)
3) sociaal contact (vriendschap)
4) waardering/erkenning/zelfrespect
5) zelfverwezenlijking (sociale groei)/ zelftranscendentie

Hoe lager je verhaal zich afspeelt binnen de piramide van Maslov, hoe groter het potentiële publiek. Kortom: zowat alle grote publiekstrekkers – uitzonderingen daargelaten – spelen zich af op niveau 1, maar wil je een verhaal vertellen dat zich afspeelt op bv. niveau 4, waardering, dan ben je een arthouse film aan het maken en loont het om grote namen aan je productie te verbinden om een breder publiek te trekken. Maak je een film op niveau 5, zelfverwezenlijking, dan zullen eigenlijk alleen filmcritici en festivalbezoekers je werk waarderen.

Ik daag iedereen uit de gehele jaaropbrengst aan Nederlandse films er eens bij te pakken en naast de piramide van Maslov te leggen. Misschien dat dit de soms tegenvallende bezoekcijfers in een ander daglicht zet.
 
Wil dat zeggen dat Nederlandse films zich nog enkel op niveau 1 zouden moeten afspelen? Natuurlijk niet, maar de komende jaren mogen best een paar titels opleveren die de Nederlandse film wat meer smoel geven. Als ik dan ten slotte mijn hoop voor de nabije toekomst mag formuleren: dat oud en nieuw talent elkaar tijdens de komende ontmoetingen van het Netwerk mag blijven inspireren en dat we ons dertigjarig bestaan mogen vieren met de eerste miljoenentransfer van een Nederlandse scenarist.

Voor meer info over Emmanuel Oberg, zie de website voor zijn boek en cursussen.

Wat zoek je?