De kunst van de logline

Lang voordat we films konden streamen, op dvd konden kijken of zelfs maar bij de videotheek konden huren, waren bioscopen en televisie onze enige toegang tot films. Wat er precies op televisie werd uitgezonden, en wanneer, dat las je in de televisiegids. Omdat de lezer vaak geen idee had waar de voor die avond geprogrammeerde film over ging, werd deze aangekondigd met een korte aantrekkelijke beschrijving van een of twee zinnen. Zo’n bondige samenvatting noemde men een logline, naar analogie van een logboek, waarin zaken kort en krachtig worden beschreven.

George MacKay als de apathische soldaat Schofield in de film 1917.

Hoewel de logline dus begon om de kijker te informeren en er nog steeds televisiegidsen bestaan, wordt de term tegenwoordig meer gezien en gebruikt als een salestool voor filmmakers. De logline moet niet meer de lezers van de Avrobode enthousiasmeren, maar potentiële regisseurs, producenten en vooral ook financiers van een film die nog gemaakt, soms zelfs nog geschreven moet worden.

De logline is in wezen de kortst mogelijk pitch, nog korter dan de zogenoemde elevatorpitch, van een filmidee. Een zinnetje van een woord of dertig zodat zelfs iemand als Steven Spielberg de tijd wil nemen om het te lezen én het op waarde kan schatten. Het leuke van een logline is namelijk dat je direct voelt of het dramatische potentie heeft.

Logline versus tagline

Overigens wordt de logline nogal eens verward met de tagline, maar er is toch een groot verschil. Een tagline is een pakkende slogan die specifiek is gericht op een potentieel publiek, geeft weinig tot niets prijs over de plot, maar wel iets over de essentie, de sfeer, het genre – genoeg in ieder geval om de nieuwsgierigheid van de kijker te wekken. Ze worden speciaal geschreven voor posters, trailers en advertenties.

Een tagline is vaak grappig: “Escape or die frying” – Chicken Run. Of belooft de kijker een angstaanjagend avontuur: “You’ll never go in the water again” – Jaws. Probeert te intrigeren: “50 Million people watching but no one saw a thing” – Quiz Show.
De volgende twee taglines beloven allebei een gewelddadige film, maar de eerste film is meer serieus van toon, terwijl de tweede luchtiger vermaak wil verkopen: “The first casualty of war is innocence” – Platoon. “For three men the civil war wasn’t hell. It was practice” – The Good the Bad and the Ugly.

Het is een vak apart, het maken van die taglines, en de ene is nog leuker dan de andere. En niet voor niets natuurlijk, het hoge niveau van een tagline zegt niet alleen iets over de film, maar suggereert ook dat het niveau van de makers van de betreffende film hoog is.

Check-in. Relax. Take a shower.

Om het af te leren nog een paar voorbeelden. Lees de tagline van I am Legend en je wilt meteen gaan kijken: “The last man on earth is not alone.” En in de categorie geestig: “From the brother of the director of Ghost.” Dit zegt helemaal niets over het verhaal, maar belooft meer van de heerlijke ongein dan in de eerste twee delen van de Naked Gun-serie. En voor welke film was dit de tagline, denk je? “Check-in. Relax. Take a shower” Juist, Psycho.

Vaste elementen

Ook de logline moet naar meer smaken. Maar waar een tagline simpelweg kort en entertainend is, moet de logline aan een paar dramatische voorwaarden voldoen. Een logline is in de basis een korte samenvatting van een tot twee zinnen die de kern van een verhaal weergeeft zonder het einde te verklappen en bevat doorgaans de volgende elementen: een actieve protagonist met een karakterzwakte, een werkwoord dat de strijd aangeeft, een onoverwinnelijke antagonist die probeert de protagonist tegen te houden in het bereiken van een fysiek doel, en iets dat op het spel staat. Laten we eens kijken naar de logline van 1917.

Een apathische jonge Britse soldaat moet met slechts één strijdmakker vijandelijk gebied doorkruisen om een boodschap af te leveren die een dodelijke aanval op honderden soldaten kan voorkomen.”

Hier hebben we het hoofdpersonage (de Britse soldaat, Schofield) met een karakterzwakte (apathisch), het doel (een boodschap afleveren), het centrale conflict (vijandelijk gebied doorkruisen) en er staat nogal wat op het spel: de levens van honderden landgenoten.

Hulp bij het schrijven

Het fijne van een logline is dat hij enorm kan helpen bij het schrijven van het script. Het herinnert je eraan waar de film ook alweer over gaat, hij helpt bij het maken van keuzes. En het direct nadenken over een karakterzwakte zorgt er hopelijk voor dat het meer wordt dan een verhaaltje over een soldaat die andere soldaten probeert te redden, het belooft karakterontwikkeling – de vraag is of het personage zijn karakterzwakte te boven zal komen of dat hij eraan onderdoor zal gaan.

Kijk naar Schofield. Hij ziet het – in tegenstelling tot zijn strijdmakker Blake – door de oneindige gruwelijke loopgravenoorlog niet meer zitten, heeft geen hoop meer, is gevoelloos. In de eerste helft van de film wordt voortdurend via dialoog en handelingen verteld hoe Schofield in het leven staat, en ook hoe Blake zijn levenslustige tegenpool is. En dan krijgen we een prachtige scène in het midden van de film. Schofield is er getuige van dat de optimistische Blake, die er persoonlijk belang bij heeft dat de boodschap afgeleverd wordt omdat zijn broer bij die honderden soldaten hoort, volstrekt onverwachts sterft. Letterlijk in de armen van Schofield.

Hier zie je Schofield veranderen, hij ontdooit, hij begint weer te voelen, de levenslust uit de stervende Blake neemt als het ware bezit van hem – na de aanvankelijke shock is hij al gauw een en al vuur, vastbesloten de boodschap af te leveren, al was het maar uit respect voor Blake. Slechts eenmaal naar het einde toe heeft hij een terugval, lijkt hij op te geven, als hij in een rivier dreigt te verdrinken. Maar dan ziet hij bloesemblaadjes op het water drijven, die hem herinneren aan een anekdote van zijn overleden vriend, die vlak voor zijn dood liefdevol sprak over de bomen met bloesem rond zijn ouderlijk huis.

Het subtiele, genuanceerde script staat als een huis. Het klopt: karakters, plot, en het zat allemaal al verborgen in de logline. Een goede logline betekent niet per se een goed script, er kan van alles fout gaan, maar het is wel een goede basis, iets waar je ook steeds weer op terug kunt vallen als je door de bomen het bos niet meer ziet, als je vergeten bent wat er ook alweer zo aantrekkelijk aan het verhaal was.

Behalve bovenstaande elementen heeft een goede logline vaak ook een hook. Een hook is voor de logline wat een punchline is voor een mop – hoe grappiger de punchline, hoe beter de mop. (Om even een voorbeeld te geven van een punchline, en omdat een leuke mop nooit weg is, een gouwe ouwe uit Pulp Fiction: “Three tomatoes are walking down the street – a poppa tomato, a momma tomato, and a little baby tomato. Baby tomato starts lagging behind. Poppa tomato gets angry, goes over to the baby tomato, and squishes him.., and says, ‘Catch up.’” Catch up is uiteraard de punchline en die was zo leuk dat hij, of eigenlijk Uma Thurman, werd beloond met een luchtkusje van John Travolta.)

Een hook is voor de logline wat een punchline is voor een mop – hoe grappiger de punchline, hoe beter de mop

Waar een punchline uiteraard aan het einde staat van een mop, geeft de hook het begin van de tweede akte aan (er voor het gemak vanuit gaande dat een script drie aktes heeft). Een hook is een opvallend, intrigerend of pakkend element in een verhaal dat direct de aandacht trekt van het publiek. Het is vaak een uniek of verrassend aspect dat nieuwsgierigheid opwekt en mensen uitnodigt om meer te willen weten. In essentie is de hook datgene wat iemand ‘haakt’ en motiveert om verder te kijken of te lezen. Neem de logline van Speed: “Een jonge politieagent moet een bom aan boord van een stadsbus onschadelijk maken, die zal ontploffen als de snelheid onder de vijftig mijl per uur daalt.”

Het verhaal van Speed begint pas echt als de agent geconfronteerd met dit zeer specifieke probleem dat de film uniek maakt, de hook, namelijk dat die bus niet langzamer dan vijftig mijl per uur mag rijden want dan… Overigens staat in deze logline niet precies wie de schurk is en dat de levens van een stuk of wat reizigers in de bus op het spel staan, maar dat vult eenieder zelf wel in. En geen scenarioschrijver zal bedenken dat het een zelfrijdende bus betreft zonder passagiers.

Vaak bevat de hook, de logline, een ironisch uitgangspunt, waarbij het personage en de situatie lijnrecht tegenover elkaar staan. Denk aan een advocaat die niet kan liegen (Liar Liar), een koning die niet kan spreken tot zijn volk (The King’s Speech), een jonge soldaat die een schijnbaar onmogelijke opdracht krijgt (1917), een asociale familie die een woning toegewezen krijgt in een villawijk (Flodder), een rijke witte familie die noodgedwongen gaat wonen in een multiculti-achterstandswijk (De Tatta’s). Dit soort ironie werkt als een tierelier en trekt altijd de aandacht van de lezer. En van de kijker. De Tatta’s had zo’n helder en aantrekkelijk uitgangspunt dat het misschien wel de basis was van het grote succes in de bioscoop.

Een ander groot succes was Jaws. Logline: “Een politiechef met watervrees moet het opnemen tegen een reusachtige mensenetende haai terwijl een hebzuchtige burgemeester koste wat kost wil dat het strand open blijft.” De politiechef had ook een voormalig zwemkampioen kunnen zijn, maar watervrees is toch echt leuker. Want hoe gaat hij dit probleem in vredesnaam oplossen? Hoe meer ironie, hoe meer we ons afvragen hoe het zal aflopen.

Overigens heeft het hoofdkarakter nog een karakterzwakte, hij bijt niet echt van zich af… De burgemeester is hem aanvankelijk de baas, met fatale gevolgen voor een jonge strandgast maar ook met het gevolg dat de politiechef wel zijn mannetje gaat staan, met andere woorden, hij maakt een persoonlijke groei door.

Essentie in één zinnetje

Ook de logline van The Godfather is hier en daar (op het internet) net niet helemaal raak geformuleerd: “De oude patriarch van een georganiseerde misdaadfamilie draagt de controle over zijn clandestiene imperium over aan zijn onwillige zoon.”

Het lijkt nu of de patriarch (Marlon Brando) het hoofdkarakter is maar het is natuurlijk zijn onwillige zoon. Een betere logline zou zijn: “Een eigengereide zoon die niets met de maffiapraktijken van zijn familie te maken wil hebben, is de enige die het leven van zijn vader kan redden – maar dan moet hij zich wel verlagen tot diens maffiose handelswijze.” Michael zegt bij zijn introductie tegen zijn vriendin dat hij niet als zijn familie is. Dat is uiteindelijk waar en niet waar. Hij blijkt wél zoals zijn familie, een wraakzuchtige maffiaman, maar ook niet: hij is veel fanatieker.

Omdat Michael niets met de maffiapraktijken te maken wil hebben, is het einde van The Godfather deel 2 zo tragisch. In den beginne wilde hij dit leven helemaal niet, maar zijn karakter en de omstandigheden hebben van hem een kille eenzame maffiaman gemaakt die niemand meer vertrouwt. Hij was een eenling die iets buiten de familie stond, nu is hij een eenling die boven de familie staat.

Dat is zo mooi aan een logline, dat de dramatische essentie van een film gevat kan worden in één zo’n zinnetje. Of het startschot kan zijn van een langlopende dramaserie: “Een scheikundeleraar, bij wie ongeneeslijke longkanker is vastgesteld, begint crystal meth te produceren en verkopen om de toekomst van zijn gezin veilig te stellen.”

Natuurlijk was dit geen garantie dat Breaking Bad het succes zou worden dat het geworden is. Maar het enthousiasmeerde alles en iedereen – tot aan de lezers van de Avrobode aan toe.

Wat zoek je?