Zelfoverschatting en gelijkhebberigheid in Nieuw Zeer

Niek Barendsen (1964) is schrijver, regisseur en acteur. Hij werkt zowel voor theater als televisie. Sinds 1991 schrijft hij jaarlijks tientallen liedjes en sketches voor Het Klokhuis. Ook bedacht, schreef en regisseerde hij de Welkom-serie, die diverse malen werd bekroond. Zo won Welkom in de jaren 60 het Gouden Beeld, ontving Welkom bij de Romeinen de publieksprijs op Cinekid en kreeg Welkom in de Gouden Eeuw een eervolle vermelding van de Nipkow-jury. De afgelopen maanden had hij veel succes met zijn nieuwste serie Nieuw zeer.

Hoe kwam je op het idee van Nieuw Zeer?

Twee jaar geleden waren er zoveel onderwerpen die het nieuws bepaalden, zoals een ontsnapte tbs’er, de Zwarte Pieten-discussie, het ging over ‘me too’, kleur, integratie, islam, en nog veel meer, vaak op verhitte, gepolariseerde, verbeten toon. Ik dacht: al die thema’s snakken om satire, om omdraaiing, om absurdisme. Om er wat lucht in de pompen. Daarom bedacht ik Nieuw Zeer.

Welke moderne ongemakken ervaar je zelf als extreem storend en waar zouden we juist wat makkelijker overheen moeten stappen?

We vergeten weleens dat veel van waar we mee worstelen typische eerste-wereldproblemen zijn, die je alleen in rijke landen ziet. Sinds ik in India was lees ik wekelijks de koppen van The Times of India, puur om het verschil te voelen: Elke week overstromingen hier, revoluties daar, hongersnood verderop en in Bangalore een technologische doorbraak: de blik naar buiten richten relativeert voor mij het ‘oh zo belangrijke’ Nederlandse nieuws over de waterpomp en de maximumsnelheid.


Is Nieuw Zeer jouw eigen Welkom… in de 21ste eeuw of zijn er voor jou ook grote verschillen tussen de series?

Er zijn overeenkomsten en verschillen. De Welkom-serie is educatieve satire over het verleden. Nieuw zeer is scherpe satire over nu. Maar: in Welkom… spelen we toneelstukjes voor alle leeftijden, gebaseerd op een historisch feit. In Nieuw zeer spelen we veel kleiner en realistischer, de inhoud is veel scherper en harder, Nieuw zeer mag tot en zelfs soms over het randje gaan.

Wat inspireert je tijdens het schrijven?

Ik geloof dat persoonlijke ergernis voor mij een grote drijfveer is, daarom is het voor mij erg gezond om Nieuw zeer te schrijven. Als ik me in de stiltecoupé in de trein erger aan bellende reizigers maak ik er meteen een scène van. Ik haal veel van de straat,  maar het meeste zuig ik uit mijn duim.

Heb je ooit last van writer’s block en zo ja, hoe kom je er vanaf?

Gelukkig niet. Ik krijg op de gekste momenten ideeën voor Nieuw zeer: in een wachtkamer, bij een crematie, en vooral op de fiets. Een writer’s block lijkt me verschrikkelijk, ik zou niet weten hoe daarmee om te gaan.

Heb je komieken of andere schrijvers & spelers die als inspiratie dienen?

Met Nieuw zeer heb ik bewust niet te veel gekeken naar programma’s die in de buurt komen. Maar ik ben zeer geïnspireerd door Extra’s, Little Britain, Jiskefet, The Office, Modern Family. De snelheid en het ritme van Sluipschutters spreken me ook zeer aan.

Schrijf je met bepaalde acteurs, zoals Ilse Warringa, in gedachten of bepaal je dat pas tijdens de casting?

Ik heb gelukkig geweldige acteurs tot mijn beschikking waar ik heel erg blij om ben dat ze mee willen doen, dus heel vaak schrijf ik al met een acteur in gedachten. De wachtkamerscènes bedacht ik in een wachtkamer op vakantie, en wel meteen met Ellen Pieters in de hoofdrol; de kantoorscènes – opgenomen op de burelen van mijn Klokhuis – zag ik meteen met Ilse en Nazmiye Oral voor me. Dus waar ik kan, cast ik al tijdens het schrijven, en dan maar hopen dat ze kunnen.

Wat kijk je zelf graag, voor plezier en/of om inspiratie op te doen?

Ik kijk natuurlijk naar de grote dramaseries zoals The Crown – ik lag laatst een week ziek in bed en heb hem nu eindelijk kunnen zien. En verder kijk ik graag nieuws en documentaires, zoals The Vietnam War van Ken Burns, dat vond ik geniaal, door hem snapte ik het Amerikaanse trauma pas. Geschiedenis is toch wel mijn grote hobby, de historie leert me om het heden te duiden en te begrijpen.

Hoe kijk je tegen politieke correctheid en social justice warriors aan? En wat vind je anderzijds van de je mag in dit land ook niks meer zeggen-houding van de boze witte man?

Ik geloof dat er aan beide flanken, zowel de ‘policor’-zijde als de ‘boze witte mannen’-kant, een gebrek aan relativering is. Er is geen hoor en wederhoor, geen zelfspot, de flanken graven zich in hun eigen gelijk in. Zelfoverschatting en gelijkhebberigheid zijn natuurlijk voer voor komedie, zoals de generaal die over een banaan uitglijdt. Nieuw zeer is dus deels bedacht om juist de humorloze starheid van fanatiekelingen van beide zijden tegen het licht te houden.

Zijn er ook misstanden waar je oprecht ongemakkelijk van wordt cq waar je geen grappen over zou maken?

Natuurlijk – ik maak eigenlijk geen grappen over oorlogen, honger, ziektes en gebreken. Maar wel over de gespeelde betrokkenheid die ik zie bij mensen. Ook deze coronatijd legt weer veel menselijk onvermogen bloot,  en dat is voer voor comedy. Hoe sommige mensen de anderhalve meter regel luidkeels, agressief en op stalinistische wijze praktiseren, vind ik heel komisch. Ook geniet ik ervan als gewone mensen geen corona zeggen maar Covid19, alsof ze eigenlijk zelf ook viroloog zijn. Ten slotte las ik ergens dat een twitteraar boos was dat alle virologen ouwe witte mannen zijn, dat vind ik voer voor een scène; het is niet eens waar, de hoogste baas van de WHO komt uit Ethiopië.  Als ik nu Nieuw zeer zou maken zou ik daar scènes over maken.

Hoe is het om je eigen scripts te verfilmen?

Dat voelt voor mij vanzelfsprekend. Schrijven en regisseren zijn voor mij een en hetzelfde, want tijdens het schrijven bedenk ik vanzelf de mise en scène, cast ik de acteurs, hoor ik de toon en zie ik de scène al meteen voor me.

Hoe beviel de samenwerking met de NTR?

Het is mijn thuisbasis. Bij de NTR staat voor mijn gevoel de  kwaliteit echt geheel centraal.  Ik maak er Klokhuis, de Welkom-serie en nu Nieuw zeer en ik voel me er al jaren zeer op mijn plek. 

Bekijk Nieuw Zeer op NPO Start en op YouTube.

Wat zoek je?