Sorkin versus Zuckerberg

De beste scenario’s komen tot stand door heftige conflicten of via de meest bizarre omwegen. In de serie anekdotes over het schrijfproces dit keer een klassieke vertelling over de nieuwe media: The Social Network.

Aaron Sorkin heeft nog altijd geen privé-profiel op Facebook. De gelauwerde scenarist van series als West Wing en films als Charlie Wilson’s War beschouwt cyberspace als het territorium van anonieme amateurs. Desondanks schreef hij The Social Network, over de opkomst van ’Facebook-architect’ Mark Zuckerberg. Deze door David Fincher geregisseerde film verwierf razendsnel een grootse reputatie. Critici waren lovend en Sorkin mocht er zelfs een Oscar voor ophalen. Maar terwijl de filmpers applaudisseerde vonden veel computerjournalisten de film inaccuraat. Sorkin zou weinig begrijpen van de digitale cultuur. Een terecht verwijt?

Het begon allemaal met één telefoontje

Het begon allemaal met één telefoontje. Journalist Ben Mezrach werd gebeld door Eduardo Saverin, die samen met onder andere Mark Zuckerberg Facebook oprichtte. Na enkele conflicten werd hij ontslagen, terwijl het bedrijf net begon te floreren. Saverin wilde graag zijn kant van het verhaal vertellen. Mezrach vond het aanbod van Saverin interessant. Hij schreef een opzet voor een non-fictie boek. Dit veertien pagina’s tellende document werd door de uitgever met veel enthousiasme ontvangen. Ze zagen er meteen een film in. Ze stuurden de ruwe opzet naar diverse agenten.

En zo belandde het voorstel ook op het bureau van Aaron Sorkin. Ondanks zijn scepsis tegen internet, hapte hij al na drie pagina’s toe. Zo snel had hij nog nooit ’ja’ gezegd. Hij zag in Mezrich opzet een fantastisch courtroom drama: een klassiek verhaal over vriendschap, loyaliteit en vertrouwen. Dat het verhaal over Facebook ging, vond Sorkin bijzaak. Naar eigen zeggen had de film net zo goed kunnen gaan over het maken van broodroosters. Toch begon hij zich te verdiepen in de computerwereld. Hij wachtte het boek niet eens af, maar deed zelf onderzoek. Tegenover journalist Rick Edwards benadrukte Sorkin dat hij een moral responsibillity had: als je schrijft over echte mensen, die nog in leven zijn, moet je voorzichtig zijn. Zeker als het gaat om jonge mensen. Lasterlijke onwaarheden zijn bovendien strafbaar.

Hij las blogposts van Zuckerberg, verzamelde allerlei schriftelijke bronnen, maar sprak ook met veel betrokkenen. Een zware klus. Alleen al het advocatenteam van Facebook was volgens Sorkin groter dan the Londen Philharmonic. Veel bronnen mochten vanwege juridische redenen niet over de kwestie praten, en werkten anoniem mee.

Tijdens deze fase besloot Sorkin om niet te kiezen voor één perspectief. Er liepen diverse rechtszaken tegen Facebook, waaronder een van Saverin. De aanklagers, advocaten en getuigen vertelden allemaal een ander verhaal. Hij besloot daarom om het filmverhaal te doorsnijden met verhoren. Op die manier kwamen alle partijen aan het woord. Sorkin plaatste de verschillende versies van het verhaal naast elkaar.

Zuckerberg zelf noemde The Social Network ’fiction’

Hoe kan het dat de film ondanks alle research en het meervoudige perspectief door experts toch wordt weggezet als inaccuraat? Zuckerberg zelf noemde The Social Network ’fiction’. Maar hij wordt dan ook weinig flatteus geportretteerd. Maar ook journalist David Kirkpatrick, die veel schreef over Facebook noemt de film horrifically unfair. Hij schatte in dat de film slechts voor veertig procent waar was. Een mening die hij deelt met veel collega’s.

Feit is dat Sorkin één cruciale bron nooit te spreken kreeg: Zuckerberg zelf. Pogingen daartoe leverden niets op. Sorkin destilleerde ‘zijn’ Zuckerberg dus enkel uit secondaire bronnen. Sorkin besloot om zijn protagonist neer te zetten als een contactgestoorde nerd die tijdens zijn studie aan Harvard gedumpt wordt door zijn vriendin. Uit frustratie daarover ontwikkelt hij een netwerksite die uitgroeit tot Facebook. Met de successtory die daarop volgt, lijkt hij zich te wreken op de jocks die met hun atletische prestaties sneller indruk maken op vrouwen. Een gemankeerd, soms ronduit onsympathiek karakter, maar juist omdat hij een underdog was, werd het personage toch invoelbaar.

In werkelijkheid had Zuckerberg in de periode dat hij Facebook ontwikkelde een langdurige relatie. Het idee ervoor ontstond al voordat hij naar Harvard vertrok. Bovendien schopte hij het in zijn schooltijd tot kapitein van een schermteam. Het zijn vooral dit soort evidente onjuistheden die bij de experts in het verkeerde keelgat schieten. Sorkin verkoos ondanks al zijn onderzoek een goed verhaal boven de net iets te saaie werkelijkheid. Achteraf benadrukte Sorkin dat de film géén documentaire is. Dit argument trok de sceptici ook niet over de streep. Zij zullen inmiddels hun hart alweer vasthouden: de nieuwe film van Sorkin wordt een biopic over Steve Jobs.

Links:

• http://www.wmagazine.com/people/celebrities/2010/10/facebook_film
• http://www.nytimes.com/2010/08/21/business/media/21facebook.html?pagewanted=all&_r=0
• Het scenario van The Social Network staat legaal online:
  http://flash.sonypictures.com/video/movies/thesocialnetwork/awards/thesocialnetwork_screenplay.pdf