Groente voor kleuters

Beste Mark,
 
Hopelijk vind je het niet erg dat ik je tutoyeer, maar inmiddels zien we je zo vaak bij ons in de huiskamer – meestal zo rond etenstijd (pizza met Rutte, curry met Rutte, sushi met Rutte) – dat ik je een beetje als een huisvriend ben gaan beschouwen. Misschien komt dat ook omdat we uit hetzelfde nest komen: je ouders spraken veel over politiek, ze luisterden G.B.J. Hiltermann, lazen de Avrobode, de Telegraaf én het NRC, gok ik zo. Waarschijnlijk aten we dezelfde margarine op ons brood: Becel. Want VVD’ers eten Becel. Vraag me niet waarom. En als de elpee van de Dutch Swing College Band werd opgezet, dan ging het kleed aan de kant. Ik wil maar zeggen: we kennen elkaar.

De reden dat ik je schrijf, Mark, is dat ik me zorgen maak over de toekomst van ons land. Ik snap heel goed dat je overloopt van het werk en dat je waarschijnlijk maar heel weinig rust wordt gegund. De laatste keer dat je met je ogen dicht even kon ontspannen bij je favoriete pianosonates van Scarlatti, of dat je je even kon verliezen bij een spannende actiefilm of een goed boek, kun je je nauwelijks meer herinneren. Voor veel Nederlanders die op dit moment werkloos thuis zitten, zijn dat nu juist de dingen die hen door deze moeilijke periode heen slepen.
 
Je collega Angela Merkel verwoordde dat heel goed: “Juist in deze tijd van corona wordt ons duidelijk wat we missen. Want in de interactie van kunstenaars en hun publiek ontwikkelen we nieuwe perspectieven, die ons in staat stellen te reflecteren op ons dagelijks leven, we ervaren emoties en ontwikkelen nieuwe gedachten, we gaan discussies aan, leren ons verleden te begrijpen of blikken vooruit op de toekomst. Dat dit in coronatijd minder goed mogelijk is, treft niet alleen alle kunstenaars, maar ook hun publiek.”

Voor iemand die zelf verdienstelijk piano speelt en graag naar het conservatorium was gegaan, zijn dit woorden die uit je hart gegrepen zijn, neem ik aan. Graag had je ze zelf uitgesproken.
 
Maar ja, je had andere dingen aan je hoofd en voor je het weet gaat de oppositie er dan met zo’n belangrijk onderwerp vandoor: #reddecultuur. Wat denkt zo’n Asscher wel? Dat cultuur alleen maar het voorrecht van links is en niet van ons allemaal? In zo’n discussie moet je je niet laten meeslepen. Dat deed je heel goed. Cultuur zou namelijk nooit de inzet van een politiek steekspel mogen zijn. Daarom vond ik het ook zo goed dat je wel de nadruk legde op de problemen van de nagelsalons en sekswerkers, maar niet op die van de boekhandels, de theaters en de musea. Dat zal ze leren, die linkse rakkers.
 
Eén keer liet je je toch verleiden. “Zolang D66 in het kabinet zit, zorgen wij goed voor cultuur”, zei je in de Tweede Kamer. Dat was natuurlijk een grapje, maar het heeft me wel aan het denken gezet. Ik heb een tijdje in Mexico gewoond en daar zeggen ze: “Entre broma y broma, la verdad se asoma.” Tussen grap en grap laat de waarheid zich zien. Zou dat de reden zijn dat jij je nooit zo krachtig hebt uitgesproken voor het behoud van de cultuursector, zoals je collega Merkel dat deed. Het zal toch niet?

Jij hebt toch ook met verbijstering en verontwaardiging toegekeken hoe je partijgenoten in Brabant cultuur bij het grofvuil hebben gezet om een coalitie met Forum voor Democratie te kunnen vormen? Je was met andere dingen bezig, ik weet het, maar anders had je ze toch fel tot de orde geroepen en duidelijk gemaakt dat cultuur niet thuishoort bij de gedeputeerde vrije tijd. Het idee! Eén carnaval zonder dweilorkest en ze piepen wel anders daar. Of denken ze dat al die muzikanten nooit een muziekschool van binnen hebben gezien? Dat Frank Lammers zichzelf heeft leren acteren of dat Guus Meeuwis hun regionale volkslied componeerde zonder ooit een toonladder gestudeerd te hebben?
 
Weet je wat het is, Mark? Cultuur is voor rechtse politici wat groente is voor kleuters. We kunnen wel blijven roepen dat het goed voor ze is, maar ze vreten het niet. En wij worden een soort wanhopige ouders, die hun proberen duidelijk te maken dat cultuur staat voor verbinding, voor hoop, voor identiteit, voor inspiratie. Ze luisteren niet. Tenminste niet als ik, een scenarioschrijver, het roep. En ook niet als mijn collega-kunstenaars het roepen, al die schrijvers, muzikanten, regisseurs, vertalers, acteurs, fotografen, schilders, art directors, comedians, museum- en schouwburgdirecteuren, die op dit moment terecht waarschuwen voor de enorme kaalslag die onze sector en daarmee onze samenleving bedreigt.
 
Dat is niet alleen een drama voor de bijna 50.000 mensen die werkzaam zijn in de kunst- en entertainmentindustrie, het is vooral een ramp voor die 17 miljoen mensen die ons publiek uitmaken. Het probleem is namelijk dat de gevolgen pas jaren later zichtbaar zullen zijn. Jong talent dat niet de kans heeft gekregen tot bloei te komen, door het sluiten van kleine podia. Films en series die niet kunnen concurreren met buitenlandse producties omdat distributeurs niet meer durven te investeren, bibliotheken die gesloten worden, muzikanten (die toch al voor een fooi moesten spelen) laten het er helemaal bij zitten. Ze kunnen niet anders.
 
Ik wil geen vergelijkingen maken met het redden van andere industrieën, zoals de luchtvaart. Laten we wel zijn: die prachtacteurs van Toneelgroep Amsterdam zijn niet de Atlantische Oceaan overgezwommen om in New York furore te maken, het Concertgebouworkest evenmin en Cornald Maas ging ook niet naar Tel Aviv met de bus. Over het belang van onze nationale luchtvaartmaatschappij laat jij geen enkele twijfel bestaan. Doe dat dan ook niet met datgene dat ons leven kleur geeft: de cultuur.

Weet je wat het namelijk is, Mark, jouw partijgenoten die denken dat het woord cultuur kiezers wegjaagt, vergissen zich. Jij vergist je. Je minister van OC&W, Ingrid van Engelshoven, had het over een eenzame strijd die ze in het kabinet moest voeren om het steunpakket van driehonderd miljoen erdoorheen te krijgen. Terwijl dat nog maar het begin is van wat er werkelijk nodig is om onze sector te laten overleven.
 
Dit is het moment dat jij je moet afvragen welke erfenis je wilt achterlaten. Welke visie wil jij je opvolgers meegeven nu jouw partij bovenaan in de peilingen staat?

Cultuur is niet de groente die niemand lust. Het publiek snakt ernaar. Miljoenen mensen kijken Nederlands drama, bezoeken zodra het weer mag bioscopen, theaters en musea. Het is geen hobby.
 
Spreek je uit, Mark. Red de cultuur!

Wat zoek je?