Oogbollen 

Laat me beginnen met iedereen het beste te wensen! Het jaar is al weer even op gang, maar met de voortdurende oorlog in Oekraïne, de stijgende prijzen etc. kan iedereen wel een beetje mazzel gebruiken.

Met het bioscoopbezoek gaat het na een paar magere, corona gerelateerde jaren weer een beetje de goede kant op: het bezoek zat afgelopen jaar op zo’n tachtig procent van wat het in de succesjaren 2017 – 2019 was. Die laatste twintig procent (meer mag ook) moet de komende jaren worden teruggewonnen, maar dat verschil zal volgens de verwachtingen nog niet in 2023 worden goed gemaakt.

Volgens Kevin Goetz, de CEO van het Amerikaanse entertainment onderzoeksbureau Screen Engine/ASI, komt dat bijvoorbeeld doordat er een generatie van veertigers en vijftigers is die tijdens de pandemie definitief de overstap van de bioscoop naar de streamers heeft gemaakt. Het ligt het niet in de lijn van zijn verwachtingen dat die nog snel naar de bioscoop terugkeren. Behalve dan voor mega-blockbusters als Avatar: the Way of Water en Top Gun: Maverick, die echt een gevoel oproepen van “Yes! Die moet ik zo snel mogelijk op een zo groot mogelijk scherm zien.”

Bij gebrek aan Nederlandse megabudgetten lijkt het de moeite waard om te investeren in relatief goedkope genres als horror en komedie om zo een jonger publiek naar de bioscoop te lokken

Natuurlijk kun je de situatie in de VS niet een op een met Nederland vergelijken, maar vaak is het toch dat wat in Amerika gebeurt met enige vertraging ook in Nederland gebeurt. Dus wat te doen? Bij gebrek aan Nederlandse megabudgetten lijkt het de moeite waard om te investeren in relatief goedkope genres als horror en komedie om zo een jonger publiek naar de bioscoop te lokken.

En dan niet een enkele (artistieke) horrorfilm als Moloch in een jaar, maar vier keer per jaar een commerciële horrorfilm, met een slim concept, zoals onlangs M3gan, the Killer Robot Doll. En wat komedies betreft: een film als De Tatta’s is dan wel geen hogere kunst, maar het concept van een welvarend wit gezin dat door een speling van het lot in een multiculturele Flodder-wijk terechtkomt, werkt wel. De film is inmiddels door meer dan een half miljoen bezoekers gezien en is daarmee de meest succesvolle Nederlandse speelfilm van 2022.

Auteursdrama

Ik hou zelf erg van auteurscinema, een nieuwe film van Alex van Warmerdam of Jim Taihuttu kan wat mij betreft niet snel genoeg komen. Maar het probleem met veel drama’s die zich op een volwassen publiek richten is dat veel van die volwassenen liever wachten tot ze hem kunnen streamen.

Ik had dat zelf een beetje toen ik laatst naar de bioscoop was voor She said, over de publicaties van de New York Times die tot de ondergang van Harvey Weinstein leidden. Een voortreffelijke film in de stijl van Spotlight en All the President’s Men, maar wel een met zo’n geringe visuele meerwaarde dat ik hem ook prima thuis had kunnen zien. 

Maar goed. Ondertussen hebben ook de streamers zo hun problemen. De tijd van ongelimiteerd geld uitgeven aan een onmetelijk aantal series en films lijkt voorbij sinds Wall Street erachter is gekomen dat het onmogelijk is om dit financiële model ooit winstgevend te krijgen.

In het laatste kwartaal van 2022 werd daarom in Amerika al een kwart minder series besteld dan in het jaar ervoor. Een trend die zich naar verwachting zal voortzetten, gelet op bijvoorbeeld de grote hoeveelheid series die Netflix recent heeft gecanceld. 

In Nederland zal het wellicht zo’n vaart niet lopen, maar dat is ook omdat de buitenlandse streamers hier nooit zoveel hebben gemaakt. Bovendien ligt er een wetsvoorstel dat de streamers moet verplichten om in de toekomst 4,5 procent van hun jaaromzet in Nederlandse producties te investeren. Ik kijk ernaar uit!

Hollands glorie Videoland produceert op zijn beurt nu zo’n vijftien series per jaar, en dat is natuurlijk top. Maar dat lijkt ook compensatie voor de grote dramaseries die moedermaatschappij RTL vroeger maakte. En hoeveel mensen kijken er eigenlijk naar Videoland? Wordt het niet eens tijd dat die cijfers beschikbaar komen?

Zolang de NPO kwalitatief hoogstaande series blijft produceren, zullen er genoeg mensen zijn die ze willen zien

Gelukkig is er de goeie ouwe NPO, die met meer dan een miljoen kijkers per aflevering voor De Stamhouder toch weer een grote hit te pakken heeft. Het is niet zo dat (lineaire) tv opeens weer de toekomst heeft –  daarvoor hebben de streamers net als bij de bioscoop te veel kijkers weggekaapt – maar zolang de NPO kwalitatief hoogstaande series blijft produceren, zullen er genoeg mensen zijn die ze willen zien. 

Al met al ligt het in de lijn der verwachtingen dat de strijd om de kijker zich de komende jaren nog zal verhevigen. Het goede nieuws: we blijven verslaafd aan kijken. Aan oogbollen geen gebrek. Maar mensen kunnen hun geld maar een keer uitgeven. Blijft de bioscoop een van de goedkoopste uitjes die er zijn? Blijven de budgetten van Nederlandse series en films op peil? Wanneer komen de streamers met een bundel waarmee je een compleet pakket tegen een voordelig tarief kunt afnemen? En, misschien wel de belangrijkste vraag van allemaal: wordt Klem (zie ook dit artikel) in de bioscoop net zo’n belachelijk groot succes als op tv? Op basis van de film, die ik al in de persvoorstelling zag, ga ik ervan uit dat het helemaal goedkomt!