Kan Jade het wel aan?

De Telefilm En we vliegen door de Dagen gaat over de vriendschap tussen Jade en Kaitlynn. Na jaren van uitzichtloos psychisch lijden heeft Kaitlynn besloten te willen sterven middels euthanasie. Jade steunt haar loyaal in dit proces, maar worstelt ook met het vooruitzicht haar vriendin te verliezen en daarna een eigen leven te moeten opbouwen.

En we vliegen door de Dagen werd geschreven door Aliefka Bijlsma en Ellen Barendregt. Ze vonden het belangrijk om de verhalen te vertellen van zowel iemand met een euthanasiewens als de nabestaande.

Aliefka: “Ik heb persoonlijke ervaring met mentaal leed en ben daar gelukkig van genezen. Daarom wil ik hierover graag verhalen vertellen. En we vliegen door de Dagen werd geïnspireerd door iets wat ik van dichtbij meemaakte. Een vriend van mij heeft Asperger en leeft in een woongroep, waarin ook een goede vriend van hem zat die in een euthanasietraject zat. Hoe zij dat laatste jaar samen met elkaar hebben meegemaakt, raakte mij diep. Ik wilde hun verhaal over vriendschap, mentaal leed, en verlies graag vertellen.

Ellen en ik werkten vervolgens aan een tragikomisch serie-idee over twee vrienden van rond de veertig met autisme in een woongroep, waarbij de een dolgraag leeft en de ander niet. Dat laatste jaar werken ze op geheel eigenzinnige manier een bucket-list af. Dit vinden we nog steeds een goed idee. Toen de oproep kwam voor Telefilm met als thema coming of age, stelde Ellen voor om het verhaal om te schrijven naar twee meisjes van in de twintig, omdat we er door onze research achter waren gekomen dat vrouwen vaak sneller verkeerd worden gediagnosticeerd. We besloten toen ook dat de achterblijvende vriendin neurotypisch moest zijn.”

Ellen: “Toen het een film van 90 minuten werd, hebben we flink moeten snijden in ons plan. We moesten echt komen tot de kern van wat we wilden vertellen. We wilden dat Kaitlynns euthanasiewens een voldongen feit was. Het ging er dus niet meer om of ze het nu wel of niet wilde. Omdat we beseften dat we met dit onderwerp heel voorzichtig moesten omgaan, wilden we dat het traject dat Kaitlynn doorloopt overeenkwam met de werkelijkheid. Dat was best ingewikkeld, want dan wordt het al gauw erg veel en uitleggerig. Op een gegeven moment moet je het toch wat kleiner maken.”

Aliefka: “Ook besloten we gaandeweg dat autisme minder nadrukkelijk een rol moest spelen. We wilden niet de suggestie wekken dat je met autisme ondraaglijk lijdt. Kaitlynn heeft een complexe mix aan psychiatrische stoornissen, wat overeenkomt met de werkelijkheid van mensen die euthanasie willen. Hun aangrijpende strijd valt meestal niet eenduidig te ‘labelen’. Haar autisme speelt nog steeds een rol, maar vooral in de zin van dat het voor haar moeilijk is om dingen voor te stellen als ‘stel je voor dat je over een jaar in het zonnetje zit’. Voor het verhaal zelf vonden wij het belangrijk dat de personage Kaitlynn eerlijk is, de confrontatie niet schuwt en niet wordt gehinderd door sociaal wenselijk gedrag. Dat bracht ook af en toe een lach, die erg nodig was in het verhaal.

Dan denk je ook weleens, hoezo ben je ondraaglijk aan het lijden? Je lacht toch nu?

Een lastige vraag was of Kaitlynns ondraaglijk lijden wel duidelijk genoeg was. We hebben gesproken met mensen die in een euthanasietraject zitten. Ikzelf snap wat onzichtbaar lijden is, maar ik begrijp het ook dat mensen die het niet kennen er van buitenaf naar kijken en zien dat iemand ook gewoon kan lachen. Dan is al snel het oordeel ‘hoezo ben je ondragelijk aan het lijden? Je lacht toch nu?’”

Ellen: “Een van deze mensen legde ons uit dat ze tijdens het gesprek met ons heel levendig en energiek overkwam, maar dat ze twee dagen voor het gesprek vrijhield om op te laden en twee dagen erna vrijhield uit te rusten. Dit hebben we bij Kaitlynn ook laten zien; hoe zwaar het leven haar valt. Dat ze buiten meedoet aan roeien en studie, maar thuis in bad moet bijkomen. En Jade extra moet zorgen om haar er weer bovenop te helpen. Onze regisseur Janne Schmidt heeft dit heel mooi en indringend in beeld gebracht door heel dicht op de personages te blijven.”

Aliefka: “Ook lieten we de personages dit uitleggen, zonder dat het exposé werd. Een mooi voorbeeld is de scène met als Kaitlynn naar de second opinion-arts moet. Jade stelt voor dat Kaitlynn kohl onder haar ogen doet, zodat ze er ‘zieker’ uitziet en serieus wordt genomen door de arts.”

Ellen: “Wat altijd voorop bleef staan was onze focus op de vriendschap. We hebben ervoor gekozen om het perspectief van Jade te kiezen, omdat je nooit helemaal kunt begrijpen wat iemand met een euthanasiewens doormaakt. Aliefka bedacht dat Jade iets destructiefs moest hebben. Dat ze overal met de pet naar gooit: werk, studie, relaties. Hieronder zit de angst om alleen achter te blijven. Dit heeft ze al doorgemaakt omdat haar moeder haar in de steek heeft gelaten en ze een poging tot zelfdoding van Kaitlynn heeft meegemaakt.”

Aliefka: “Jade is nog jong, ze snapt niet wat ze allemaal voelt en haar boog in de film is dat ze geconfronteerd wordt met haar emoties en hier iets mee moet om Kaitlynn los te kunnen laten.  Kaitlynn is net zozeer haar steunpilaar als andersom. Jade worstelt ermee dat het moment eraan komt dat Kaitlynn er niet meer is. Kaitlynn heeft dit allemaal haarfijn door, en is Jade voortdurend zetjes aan het geven om haar eigen leven op te pakken.

Dit komt allemaal samen in wat wij een van de allerbelangrijkste scènes van de film vinden: als de psychiater de vader van Kaitlynn belt. Dit was een lastig te verdedigen scène, omdat we hierin plotseling en bewust eenmalig heel even in een heel ander perspectief stappen. Op het slot van die scène ben ik wel bijzonder trots. De psychiater zegt: ‘Nog iets, denk je dat Jade het aankan?’ Want dit is waar de film over gaat.”

En we vliegen door de Dagen is te zien op NPO Start.

Uitzendschema overige Telefilms:

za 22 feb, 22.00 uur: PINKSTERPRINS 

Thomas (25) is een opkomende ster in de Pinksterkerk en de gedroomde opvolger van kerkleider Daniel. Maar als Daniel vertrekt blijkt zijn opvolging helemaal niet zo vanzelfsprekend. Thomas moet zich bewijzen, maar heeft ondertussen steeds meer moeite zijn twijfels te onderdrukken. Gebaseerd op het persoonlijke verhaal van regisseur Karsten de Vreugd. 

Cast: Jonas Smulders, Daniël Boissevain, Bianca Krijgsman, Selin Akkulak, Laura Bakker, Job van Gorkum, Sanne Langelaar, Eric Velu, Sibu van ‘t Hof, Joylin van Gastel, e.a. Regie: Karsten de Vreugd, scenario: Don Duyns & Karsten de Vreugd, producent: Nuts & Bolts Film Company, omroep: EO. 

za 1 mrt, 22.00 uur: WHEELIE 

De 21-jarige skater Reza blinkt uit in genieten van zijn zorgeloze leven. Hij heeft echter geen flauw benul wat hij met zijn toekomst in het algemeen aan moet, tot frustratie van zijn moeder en twee zussen. Bij gebrek aan een beter plan boekt hij een reis naar Thailand. Als hij hier door een motorongeluk een dwarslaesie oploopt, staat zijn hele leven op zijn kop. Wat gaat de toekomst nu brengen? 

Cast: Samuel Reurekas, June Yanez, Malou Gorter, Eva Laurenssen, Laura Bakker, Sarah Janneh, Larissa Stolk, Clara Misa van Kempen, Olga Zuiderhoek, Konrad Unver, Julie Boellaard, Coby Timp, Bram Suijker, e.a. Regie & scenario: Isis Mihrimah Cabolet, producent: The Rogues, omroep: BNNVARA. 

za 8 mrt, 22.00 uur: LOVE ME LOVE ME NOT 

Wanneer de charmante erotica-dichteres Ines (27) op het punt staat haar droom te verwezenlijken, krijgt ze te horen dat haar beste vriendin, met wie ze onafscheidelijk is, gaat samenwonen. Dit nieuws duwt Ines in een onvoorspelbare spiraal van impulsieve keuzes en chaos, die ze alleen kan doorbreken door de reden achter haar chaos onder ogen te zien. 

Cast: Nora El Koussour, Jade Olieberg, Niels Gomperts, Andrea Vaes, Olga Zuiderhoek, e.a. Regie & scenario: Leila Sahir, producent: Family Affair Films, omroep: NTR. 

za 15 mrt, 22.00 uur: EN IEMAND ANDERS

Wanneer Tommy, een 17-jarige queer jongen, de geheime relatie van zijn vader met een man ontdekt, moet hij beslissen of hij dit geheim voor zichzelf houdt of de waarheid vertelt en daarmee riskeert dat zijn familie uit elkaar valt. 

Cast: Pier Bonnema, Rienus Krul, Hanneke Scholten, e.a. Regie & scenario: Vincent Tilanus, producent: Room for Film, omroep: HUMAN. 

Alle Telefilms zijn voorzien van audiodescriptie via de Earcatch app. Audiodescriptie maakt films en series toegankelijk voor mensen die slechtziend of blind zijn. Een stem beschrijft wat er in beeld te zien is, waardoor het verhaal beter is te volgen. De <https://earcatch.nl/> Earcatch app is gratis te downloaden in de App store of Google Play.