Meer maker dan kijker

Schrijver en regisseur Camiel Schouwenaar (1970) maakte de met een Gouden Kalf bekroonde animatiefilm Polska Warrior (2017), de absurdistische komedie Lief Konijn (2012) en Blind Date (2019), die in het kader van Ultrakort werd uitgebracht als voorfilm in de bioscopen. Deze zomer debuteerde hij als speelfilmregisseur met Strijder, over een jong voetbaltalent dat door een auto-ongeluk in een rolstoel belandt. Het script schreef hij samen met Job Tichelman, die het verhaal losjes baseerde op zijn eigen levensverhaal. “Ik beschouw mezelf meer als allround filmmaker dan als scenarist.”

Schrijft u momenteel aan iets?
Ik ben bezig met een animatiespeelfilm genaamd De grote Sprong, over een haasje dat op zoek moet naar een wintervoorraad en terechtkomt in een bos waar alles in overvloed aanwezig is. Daar wordt hij gezien als profiteur, maar door te verzinnen dat hij van de maan komt, weet hij respect af te dwingen en windt hij het bos om zijn vingers. De film gaat eigenlijk over de kracht van verhalen vertellen.

Een ander project waar ik aan schrijf is The real Game, een nieuwe samenwerking met Job Tichelman (co-schrijver van Strijder), over een meisje dat in de metaverse terecht komt. Het wordt een fantasierijke, avontuurlijke film over de tijd waarin we leven en de jeugd die hierin opgroeit.

Is schrijven uw hoofdberoep?
Nee, ik schrijf zodat ik films kan maken. Ik beschouw mijzelf meer als allround filmmaker dan als scenarist.

Wordt u gelukkig van schrijven?
Waar ik veel plezier aan beleef is het bedenken van een filmidee, dat ik iets mag verzinnen wat nog niet bestaat. Dat doe ik het liefst met een co-scenarist. Door de dialoog aan te gaan met iemand anders gaat het verhaal meer leven. Je houdt elkaar scherp en bovendien is het gezellig. Ik kan het elke schrijver aanraden.

Voor welke film bent u onlangs naar de bioscoop gegaan?
Ik ben nogal druk geweest met het maken van Strijder, dus ik heb niet veel gezien dit jaar. De laatste film die ik in de bioscoop zag, was The worst Person in the World (Joachim Trier, 2021). Wat mij verraste aan de film was dat er relatief weinig drama in zat, geen onverwachte plotwendingen of heftige gebeurtenissen, maar toch wist te grijpen. Dat type slice of life-film zou ik zelf nooit kunnen maken, maar desondanks heb ik ervan genoten. Het was heel sfeervol gefilmd en goed geacteerd.

Wat is het laatste toneelstuk dat u heeft gezien?
Een klein Leven van ITA, een waanzinnige voorstelling en een tour de force van hoofdrolspeler Ramsey Nasr. Hij speelt een jongen die compleet met zichzelf in de knel komt en je ziet hem tijdens de voorstelling voor je ogen verschrompelen. Ik leefde echt met hem mee, dat heb ik niet vaak bij toneel.

Weet u wat voor Nederlands drama momenteel op televisie cq streamers te zien is?
Ik volg wel wat er gemaakt wordt, maar eerlijk gezegd kijk ik niet veel. Ik begrijp niet waar mensen de tijd vandaan halen. Ik heb vrienden die vijf, zes seizoenen bingen van een serie, terwijl ik zelden meer dan een seizoen van iets kijk. Ik haal meer plezier uit zelf iets schrijven. Ik ben echt een maker.

Heeft u behalve schrijven nog andere bronnen van inkomsten?
Ja, ik regisseer.

Welke film had u willen schrijven?
Nebraska, van Alexander Payne (2013). De plot is wat absurdistisch, maar je gaat er helemaal in mee. De familieband die wordt neergezet en de personages die worden geschetst zijn volkomen geloofwaardig. Het is zo knap geschreven. Abel (Alex van Warmerdam, 1985) is nog altijd een van mijn favoriete Nederlandse films. Je ziet aan de film dat hij (van Warmerdam) een jonge hond is. Het is een hele speelse film, met zoveel lef gemaakt.

Wat is uw sterkste kant als schrijver?
Het bedenken van het verhaal en de ideeën. Daarnaast ben ik goed in structuur. Ik vind het belangrijk dat een verhaal goed in elkaar zit qua opbouw, dat je de kijker meeneemt. Verder ben ik heel kritisch, zowel op mijn eigen werk als dat van anderen. Tot het allerlaatste moment blijf ik mijzelf afvragen of iets beter kan. Daar schuilt een gevaar in, want je kunt het op die manier ook stukmaken, maar het zorgt er in mijn beleving wel voor dat je het maximale uit het verhaal haalt.

Job, mijn co-schrijver bij Strijder, is overigens nog een graadje erger dan ik, die bleef maar doorgaan met slijpen. Op een gegeven moment moest ik echt zeggen: “oké, en nu is het gewoon goed!” Ik denk dat we daarom goed kunnen samenwerken; we zijn allebei perfectionisten.

Wat moet u als schrijver nog leren?
Ik denk in structuur en vorm. Het moeilijkste vind ik dan ook het schrijven van een emotionele boog, waarbij je echt meevoelt met het personage. Daarvoor moet je de plot weer vergeten en in de psyche van het karakter duiken. Bij het script van Strijder hebben we daar veel tijd ingestoken en ik ben trots op het resultaat. 

Van wie heeft u het vak geleerd?
Ik ben opgeleid als regisseur, dus ik vind het moeilijk om een scenario-mentor te noemen. Waar ik wel veel aan heb gehad, zijn de verschillende scriptlabs die ik heb doorlopen. In zo’n lab-setting praat je met een scriptcoach en collega-schrijvers over het project dat je aan het ontwikkelen bent. Het geeft veel inzichten, want door aan anderen uit te moeten leggen waar je film over gaat, leer jij je eigen verhaal beter kennen. Ik kan dit iedereen aanraden, ook ervaren scenaristen.

Aan wie moet de Camiel Schouwenaar schrijfbokaal worden uitgereikt?
Nou ja, hij is allang dood dus ik weet niet of dit telt, maar ik ben een groot fan van Charlie Chaplin. Hij staat natuurlijk vooral bekend als acteur en regisseur, maar hij was ook een uitstekend scenarist. Zijn filmideeën waren zo sterk en inventief. Het knappe is dat hij werkte in een tijd waarin cinema nog in de kinderschoenen stond, hij was echt een pionier.

Wilt u nog iets kwijt?
Dat het me verbaast dat een regisseur altijd de credits krijgt voor een film, terwijl een scenarist zo belangrijk is. De schrijver bedenkt de wereld, verzint de karakters en tuigt, als het goed is, een meeslepend verhaal op. Natuurlijk, een regisseur moet dit allemaal ten uitvoer brengen, maar zonder dat verhaal is er niets.

Strijder is sinds 21 juli te zien in de bioscopen.